ՀՀ ԱՇԽԱՏԱՇՈՒԿԱ․ ԱԿՏԻՎՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁԵՐ, ԹՎԱՅՆԱՑՄԱՆ ՀԵՌԱՆԿԱՐՆԵՐ

ԱկտիվությունԱշխատավարձերԹվային աշխատաշուկաԿանխատեսումներ

Հունվարի 21-ին Sputnik Արմենիա մամուլի կենտրոնում մեդիա ներկայացուցիչների հետ մամուլի ասուլիսի ժամանակ staff.am-ը ներկայացրեց ՀՀ աշխատաշուկայի ակտիվության ամենամյա վերլուծությունը 2019թ․-ի տվյալներով։

Վերլուծությունը ներառում էր համեմատություններ ինչպես 2018թ․ տվյալների հետ, այնպես էլ հետևություններ 2020 թվականի համար։ Ըստ վերլուծության արդյունքների թափուր աշխատատեղերի քանակը 2018-ի համեմատ 2019-ին աճել է 250%-ով:

staff.am-ը սկսած 2017 թվականից իրականացնում է ՀՀ աշխատաշուկայի վերլուծություն՝ ներկայացնելով աշխատաշուկայի ակտիվությունը, դինամիկան, աշխատավարձերի մասով վերլուծական տվյալներ, մարզային ուսումնասիրություն:

Ուսումնասիրությունը շահույթ չի հետապնդում, ուսումնասիրության արդյունքները բազմիցս օգտագործվել են պետական և մասնավոր հատվածի կազմակերպությունների կողմից, ինչպես նաև տարբեր ուսումնական հաստատությունների կողմից:

Վերլուծության տվյալները պատկանում են staff.am-ին և վերցված են հարթակից՝ չներառելով այլ հարթակների տվյալները:

Համեմատական վերլուծության համար օգտագործվել են հարթակի կողմից իրականացված ուսումնասիրության 2018 թվականի տվյալները:

Աշխատավարձերի ուսումնասիրության համար հիմք է ընդունվել staff.am հարթակում գործատուների կողմից հրապարակված տվյալները, ինչպես նաև 2019 թ․-ի նոյեմբեր – դեկտեմբեր ամիսներին իրականացված անանուն հարցման արդյունքները:

Հիմնվելով վերոնշյալ տվյալների վրա՝ հետազոտություններն իրականացվել են հետևյալ ուղղություններով՝

ՀՀ աշխատաշուկայում 2019թ․-ին ամենապահանջված մասնագիտությունների համեմատական վերլուծություն, կանխատեսում 2020թ․-ի համար։

ՀՀ աշխատաշուկայի ակտիվության ուսումնասիրություն ըստ ոլորտների, քաղաքների, ընկերությունների գործունեության ոլորտների, համեմատականներ 2018թ․-ի արդյունքների հետ։

ՀՀ աշխատաշուկայում 2019թ․-ին ամենաակտիվ 5 ոլորտների խորն ուսումնասիրություն, համեմատականներ 2018թ․-ի հետ, կանխատեսում 2020թ․-ի համար։

ՀՀ-ում աշխատավարձերի վիճակագրական վերլուծություն ըստ զբաղվածության ոլորտների։

ՀՀ-ում աշխատաշուկայի թվայնացման ներկա պատկերն ու զարգացման միտումները։

Պետոլորտի հետ համագործակցության նախադեպը և ստացված արդյունքները։

ԱՇԽԱՏԱՇՈՒԿԱՅԻ ԱԿՏԻՎՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ

1. Ամենապահանջված 10 մասնագիտությունները 2019-ին

Հետևություններ՝ 

Ամենապահանջված մասնագիտությունը շարունակում է մնալ Ծրագրավորումը, ընդ որում դիտարկելով թոփ 10 պահանջված մասնագիտությունները տեսնում ենք, որ 2018-ի տվյալների համեմատ աճել է Ծրագրավորման, Վաճառքի ու սպասարկման, Որակի կառավարման և Կրթության ոլորտների տեսակարար կշիռն ընդհանուրի մեջ։ Վերջինս պայմանավորված է պետ․ ոլորտի՝ մասնավորապես ԿԳՄՍ-ի կողմից 2019թ․-ին հարթակի ակտիվ օգտագործմամբ։

Նկատելի անկում է ապրել Բանկային/Վարկային գործ մասնագիտության կշիռը ընդհանուրի մեջ, սակայն թափուր աշխատատեղերի ընդհանուր  քանակով ունենք աճ այս մասնագիտության համար նույնպես։

Վերլուծություն ըստ աշխատանքի դիմումների և թափուր աշխատատեղերի

Եթե դիտարկենք առաջարկ-պահանջարկ համեմատությունը, ապա երկրորդ սլայդը ցույց է տալիս, որ ՏՏ ոլորտի աշխատանքների դեպքում, ինչպիսիք են Ծրագրավորումը, Որակի կառավարումը և այլն, առկա է մասնագետների պակաս, և գործատուները դժվարությամբ են լրացնում այն թափուր աշխատատեղերը, որոնք այս ոլորտում են։

Միայն 2019թ․-ին մեր հարթակին է միացել ՏՏ ոլորտի 125 նոր ընկերություն, որից ավելի քան  70%-ը նոր ընկերություններ են կամ ստարթափներ։ Այս թիվն ամենամեծն է մյուս ոլորտների հետ համեմատած։

2. ՀՀ-ում 2019-ին ամենաակտիվ գործատուների ոլորտային ուսումնասիրություն

Հետևություններ՝ 

ՏՏ ոլորտի ընկերությունները ապահովում եմ հայտարարված թափուր աշխատատեղերի 42%-ը, այս թիվը աճել է նախորդ տարվա համեմատ մոտ 5․4 տոկոսային կետով, այս ոլորտը միակն է, որ ունի նման մեծ աճ 2018թ․-ի հետ համեմատած։ ՏՏ ոլորտի ակտիվությունը պայմանավորված  է 2 գործոնով․ նախ ոլորտը դինամիկ աճ է ապրում, բացվում են նոր աշխատատեղեր։ Երկրորդ գործոնը  թվային հարթակներից ՏՏ ընկերությունների ակտիվ օգտագործումն է։

Թոփ 5 գործատուների ցանկը  ամփոփում է Տուրիզմ և Հյուրընկալություն ոլորտը։ Ամենամեծ բացասական փոփոխությունը ամբողջի մեջ տեսակարար կշռով՝ Ֆինանսներ/Ապահովագրություն/Բանկ և Հեռահաղորդակցության ոլորտներում է տեղի ունեցել, համապատասխանաբար 5 և 2․9 տոկոսային  կետերով։

Կառավարություն ոլորտը, որտեղ ընդգրկված են նախարարությունները, ՀՀ վարչապետի ապարատը, ՀՀ  կառավարությանն առընթեր մարմինները և այլն նույնպես ընդգրկվել է ամենաակտիվ ոլորտների տասնյակում։

ՄԱՐԶԱՅԻՆ ԱԿՏԻՎՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

1. Վերլուծություն ըստ ՀՀ մարզային քաղաքների

Հետևություններ՝

Մարզային քաղաքների ակտիվությունը շարունակում է մնալ ցածր։ Բոլոր աշխատանքների 92%-ը բաժին է ընկնում Երևանին, իսկ մարզային քաղաքներում կամ տեղական ընկերություններն են գերիշխում, կամ բանկային, ապահովագրական և հեռահաղորդակցության մասնաճյուղի աշխատանքներն են։

Տեղական ընկերությունների մասով վառ արտահայտված  օրինաչափություն դժվար է նշմարել բոլոր մարզերի համար, միայն հստակ կարող ենք նշել Գյումրի քաղաքում ծրագրավորման և այլ ՏՏ մասնագետների պահանջարկի մասին։ Մասնավորապես Գյումրիում առկա թափուր աշխատատեղերի մոտ 15% -ը ՏՏ ոլորտում է։

Այլ մարզերում և քաղաքներում ցածր ակտիվության պայմաններում որևէ գործարանի կամ այլ ոլորտի խոշոր ընկերության առկայությունը, դրա ակտիվությունն ու պասիվությունը անմիջապես ազդում է վիճակագրության վրա։

ԱՇԽԱՏԱՇՈՒԿԱՅՈՒՄ ԱՄԵՆԱՊԱՀԱՆՋՎԱԾ ՀՄՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

1. Գործատուների կողմից ամենապահանջված սոֆթ հմտությունները

2. Ամենապահանջված մասնագիտական հմտությունները ՏՏ-ում

3. Ամենապահանջված մասնագիտական հմտությունները Մարքեթինգի ոլորտում

4. Ամենապահանջված հմտությունները ֆինանսաբանկային ոլորտում

Հետևություններ՝

Սոֆթ հմտությունների դերն աշխատաշուկայում գնալով ավելի կարևոր է դառնում։ Եթե համեմատենք գործատուի կողմից 2018թ․-ին առաջադրված պահանջները սոֆթ հմտությունների  կոնտեքստում, ապա վստահ կարող ենք ասել, որ անկախ մասնագիտությունից այնպիսի հմտություններ, ինչպիսիք են Թիմային աշխատանքը, Ժամանակի  կառավարումը, Problem Solving (Խնդիրներին օպտիմալ լուծում տալը), Աշխատանքի և թիմի հանդեպ դրական վերաբերմունքը և այլն, նույնքան կարևոր են, որքան տվյալ մասնագիտության համար պահանջվող մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները։

ՏՏ ոլորտի համար ներկայացրել ենք միայն մասնագիտական հմտությունների պահանջարկն ըստ նվազման։ ՏՏ ոլորտում պահանջվող սոֆթ հմտությունների մասով վերլուծությունը առավել մանրամասն ներկայացված է Ոլորտային ուսումնասիրության մեջ։

Մարքեթինգային և Ֆինանսաբանկային ոլորտի աշխատանքների գերակշռում են սոֆթ հմտությունները՝ մասնագիտական հմտությունների հետ մոտավորապես 60/40 համամասնությամբ։

ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅՈՒՆ

Աշխատավարձերի անանուն հարցման մեթոդաբանությունը

Աշխատավարձերի բաշխվածությունն ըստ մասնագիտությունների

Աշխատավարձերի բաշխվածությունն ըստ մասնագիտությունների և փորձի

ամենապահանջված մասնագիտությունների եվ ՄՌԿ-ի համար

Աշխատավարձերի բաշխվածությունն ըստ մասնագիտությունների և փորձի

ամենապահանջված մասնագիտությունների և ՄՌԿ-ի համար

Աշխատավարձերի վիճակագրություն

հետևություններ

Աշխատավարձի անանուն հարցմանը մասնակցած անհատների բաշխումն ըստ աշխատանքային փորձի  ներկայացված է ցույց տալու տեսակարար կշիռները ընդհանուրի մեջ։ Հիմնականում ունենք հավասար բաշխումներ ըստ սեգմենտների։

Աշխատավարձերի ուսումնասիրությունը թվային տեսքով ցույց է տալիս այն պատկերը, որն առկա է ՀՀ աշխատաշուկայում այսօր։ Մասնավորապես, մեծ տարբերությամբ մյուս ոլորտների հետ գերիշխում է Ծրագրավորող ինժեներների աշխատավարձերը, թոփ հնգյակում առաջին 4 մասնագիտությունները ՏՏ ոլորտից են, ընդ որում, եթե դիտենք տարիների փորձի հետ աճի դինամիկան, ապա ՏՏ ոլորտի աշխատանքներում այն վառ արտահայտված է։

Ըստ հարցման մասնակիցների Մարքեթինգի ոլորտի և Վեբ/Գրաֆիկ դիզայներ մասնագետների աշխատավարձերն ավելի բարձր են, քան Բանկային ոլորտում, սակայն իրականում պատկերը մի փոքր այլ է։ Բանկային ոլորտում բարձր պաշտոնյաների աշխատավարձն այստեղ հաշվի առած չէ, այսինքն՝ գործ ունենք միջին և միջինից մի փոքր բարձր պաշտոնների հետ։

Մարզային աշխատավարձերի մասով վերլուծություն չի կատարվել, քանի որ մարզերից մասնակիցների թիվը բավարար չէր ընտրության համար։ Ցանկության դեպքում կարող են տրամադրել տվյալներ։

[divider style=”double” top=”20″ bottom=”20″]

ԹՎԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՇՈՒԿԱ

Աշխատանքի դիմումների բաշխվածությունն ըստ թվային աղբյուրների

Թվային աշխատաշուկայի ամփոփ տեսքը

Թվային աշխատաշուկա

հետևություններ

Աշխատաշուկայի թվայնացման մակարդակը ՀՀ-ում դեռ զարգացման սկզբնական փուլերում է, մասնավորապես առկա են հետևյալ խնդիրները, որոնք լուծելով աշխատաշուկան կլինի ավելի զարգացած և հասուն՝

• Անհատների և գործատուների կողմից համապատասխանաբար աշխատանք և աշխատակից փնտրելու առկա գործիքները օգտագործվում են ոչ լիարժեք։
• Շատ ընկերություններում առկա է թղթային տարբերակով ինքնակենսագրականների կամ, լավագույն դեպքում, էլ․ փոստի միջոցով աշխատանքի դիմումներ ընդունելու արմատացած մշակույթը։
• Թվային հարթակներում առկա բոլոր աշխատանքի հայտարարությունների ընդամենը 7․5%-ն է բաժին ընկնում մարզերին, այն էլ հիմնականում մասնաճյուղերի մեծ ցանց ունեցող և Երևանում գլխամաս ունեցող ընկերություններին։

Պետ․ ոլորտն աստիճանաբար անցում է կատարում թվային լուծումների, մասնավորապես 2019թ․-ի ընթացքում staff.am-ի միջոցով իրենց թափուր աշխատատեղերի մասին հայտարարել են ԿԳՄՍ, Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի և Էկոնոմիկայի նախարարությունները, ՀՀ Վարչապետի ապարատը, ՀՀ Ազգային Ժողովը և այլ կառույցներ։ Հույս ենք հայտնում, որ պետական ոլորտում հավաքագրման թվայնացման գործընթացը կզարգանա և կկատարվի փոփոխություն նաև օրենսդրական մակարդակում։

Թվայնացման գործում մեծ դեր ունի իրազեկումը, որի մի մասն էլ կազմում է staff․a-ի կողմից կատարվող ՀՀ աշխատաշուկայի վերլուծությունը։

ԱՄՓՈՓՈՒՄ ԵՎ ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄՆԵՐ

Հայաստանյան աշխատաշուկան գտնվում է Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների անմիջական ազդեցության գոտում, այսինքն ՏՏ ոլորտն ու գործատուները ինչ-որ առումով թելադրում են համընդհանուր աշխատաշուկայի զարգացման ուղին։ Սա մի կողմից շատ լավ է մեր երկրի համար, քանի որ ունենք ներուժ և համաշխարհային շուկա, սակայն մյուս կողմից առկա են մի շարք խնդիրներ, որոնցից մի քանիսը նշել ենք ստորև․

•  ՏՏ ոլորտը շատ գրավիչ է իր աշխատավարձերի, սոց․ փաթեթների և աշխատավայրի ձևաչափի առումով, այս գործոնների ազդեցության տակ շատ քիչ երիտասարդներ են ցանկանում զբաղվել գիտությամբ, վերջինիս ոչ-այդքան գրավիչ լինելու պատճառով։
• ՏՏ ոլորտի դինամիկ աճը որոշ առումով դժվարացնում է ավելի տրադիցիոն ոլորտներում, ինչպիսին է օրինակ Ֆինանսաբանկային ոլորտը, հավաքագրման գործընթացը։ Եթե 10-15 տարի առաջ լավ համալսարանների շրջանավարտները և արտերկրում ուսանած երիտասարդները ձգտում էին աշխատել Բանկային կամ Խորհրդատվական ոլորտներում, այսօր նախընտրում են ՏՏ-ն։ Շոշափելի տոկոսային կշիռ ունի նաև այլ մասնագիտություններից դեպի ՏՏ ոլորտ մասնագետների հոսքը․
• ՏՏ ոլորտում փորձառու մասնագետների սղության և նախագծերի քանակի դինամիկ աճի տեմպերը ստիպում են արհեստականորեն բարձրացնել Ծրագրավորման և ՏՏ ոլորտի այլ մասնագետների աշխատավարձերը, հաճախ, միևնույն ընկերությունում հանգեցնելով ՏՏ և ոչ-ՏՏ մասնագետների վարձատրությունների շոշափելի տարբերության։

Մյուս կողմից ՏՏ ոլորտի ազդեցության շնորհիվ վերջին 5-10 տարիների ընթացքում զգացվում են շոշափելի դրական փոփոխություններ այլ ոլորտների գործատուների մոտ, օրինակ՝ Կադրային մասնագետից Մարդկային ռեսուրսների մասնագետ անցումը, աշխատավայրի ձևաչափի փոփոխությունը, աշխատանքում Agile մոտեցման կիրառումը, և այլն այդ դրական ազդեցության դրսևորումներից ընդամենը մի քանիսն են։

2020-ին ՏՏ ոլորտը կշարունակի դինամիկ զարգացումը՝ ստեղծելով նոր աշխատատեղեր, իսկ ՏՏ ընկերությունները կշարունակեն մնալ առաջնորդի դերում, ակտիվությունը աճեցնելով մոտ 4-6 տոկոսային կետով։

Զարգացման նման համատեքստում մարզային քաղաքների ակտիվությունն ու ներգրավվածությունը կշարունակի մնալ 7-8% տեսակարար կշռի սահմաններում։ Մարզային ակտիվության աճը անմիջականորեն կապված է ՀՀ-ում աշխատաշուկայի թվայնացման հետ և ցանկացած մեծ փոփոխություն այդ ոլորտում կհանգեցնի նաև մարզային քաղաքների ակտիվության աճին։

Հնարավոր է փոփոխություն ամենապահանջված մասնագիտությունների համատեքստում, սակայն Ծրագրավորման և Վաճառքի ու սպասարկման ոլորտի մասնագիտությունները կրկին աճ կապահովեն նաև 2020թ․-ին, հաշվի առնելով ՏՏ և Ներկրում/Արտահանում/Առևտուր ոլորտների ակտիվությունը։

Ծրագրավորման մասնագետների պահանջարկի հետ կաճի նաև դեֆիցիտը, նման իրավիճակ կլինի նաև Թվային  մարքեթինգի, Տվյալագիտության (Data Science), Պրոդուկտի զարգացման, Նախագծերի զարգացման և չորրորդ ինդուստրիալ հեղափոխության արդյունքում առաջացած մասնագիտությունների դեպքում։

Աշխատավարձերի առումով ունենք հետևյալ կանխատեսումները՝ ՏՏ ոլորտում կշարունակվի դինամիկ աճը, կախված ՀՀ՝ նոր ՏՏ ընկերությունների մուտքով բարձրացումը կարող է տատանվել 10-22% միջակայքում, աշխատավարձի բարձրացում կդիտվի Վաճառքի այն մասնագետների մոտ, որոնք հիմնականում աշխատում են տեխնոլոգիական ոլորտում։ 5-8,5% աճ կդիտվի նաև Մարքեթինգի ոլորտում։ Ըստ մեր կանխտեսումների ավելի տրադիցիոն ոլորտներում, ինչպիսիք են Ֆինանսաբանկային, Արտադրություն, Խորհրդատվություն և այլն, 2020-ին աշխատավաձերի էական փոփոխություն չի արձանագրվի։

Սոֆթ հմտությունները կշարունակեն կարևորության աճի տեմպը 2020-ին, որոշ մասնագիտությունների դեպքում կհանդիսանան էական գործոններ աշխատանքի լավ կատարման հարցում։