Հայաստանը մշտապես հայտնի է աշխարհին իր լեռներով, պատմությամբ, հայկական խոհանոցով, հայկական մշակույթով, իսկ այսօր արդեն հաջողակ ստարթափներով ու տեխնոլոգիական նվաճումներով։ Տարեցտարի ավելանում է ստարթափ ընկերությունների թիվը, որոնցից շատ շատերի համար #GoingGlobal-ը սովորական դարձած լոզունգ է դարձել։ Սա էլ իր հերթին ենթադրում է նոր աշխատատեղեր, նոր ներդրումների ներգրավում, տնտեսական աճ ու միջազգային տարբեր ինդեքսներում առաջատար դիրքեր։ Օրինակ, Հայաստանը Գլոբալ ինովացիոն Ինդեքսի 2019թ․ ցուցանիշներում, որն իրականացվում է Մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության կողմից, զբաղեցրել է 130 երկրից 64-րդ տեղը։
Մեր երկրի ստարթափ էկոհամակարգի զարգացման խթան են հանդիսանում նաև հայ հիմնադիրներ ունեցող աշխարհահռչակ ստարթափները, որոնց գլխամասային օֆիսները գործում են աշխարհի տարբեր երկրներում։ Այս ստարթափներն ընդլայնվելուն պես առաջին իսկ հնարավորությունն օգտագործում են Հայաստանում մասնաճյուղ հիմնելու և հայ տաղանդներով թիմ հավաքագրելու համար։
Քիչ չեն նաև ստարթափներին աջակցող ծրագրերը, նեթվորքներն ու միավորումները, որոնք շարունակում են ակտիվորեն օժանդակել ստարթափ գաղափարներին անգամ նոր կորոնավիրուսով պայմանավորված համավարակի պայմաններում, սակայն այս ամենի հետ մեկտեղ, բացի երկարատև անքուն գիշերներից, անվերապահ հավատից ու անսահման նվիրվածությունից, ստարթափի հաջողությունը եղել և մնում է կախված թիմից։ Թիմ, որին դուք ընտրում և վստահում եք, թիմ, որը հավատում է գաղափարին և գնում է հաջողության հետևից։
Այս առիթով, քանի որ Covid-19-ն էլ իր հերթին բավականին լուրջ մարտահրավերներ է ստեղծել ընկերությունների համար, որոշեցինք անդրադառնալ հետևյալ հարցին․ ինչպե՞ս ընտրել և ձեր շուրջը հավաքել ճիշտ գաղափարակից-թիմակիցներ:
Այս հարցը մենք ուղղեցինք առաջատար ստարթափ ընկերությունների հիմնադիրներին և ստարթափ համակարգում փորձառու մասնագետներին, ովքեր վերջերս իրենց մասնակցությունն էին ունեցել staff.am տարեդարձի կապակցությամբ կազմակերպված “Building Startup Teams. Discussion with CEOs and Co-founders” միջոցառմանը։
ԽՈՐՀՈՒՐԴՆԵՐ ՀԱՅ ՍՏԱՐԹԱՓԵՐՆԵՐԻՑ
Գևորգ Սաֆարյան, Հիմնադիր և տնօրեն, EarlyOne
«Թիմ ձևավորելու համար ամենալավ մեթոդը, որը հիմնված է և՛ իմ սեփական, և՛ այլ ընկերությունների փորձի վրա, նեթվորքինգն է, լավ ընկերներ ձեռք բերելն ու համախոհներ գտնելը, որոնց հետ կարելի է միասին երկար ճանապարհ անցնել»։
Վահե Ավետիսյան, Համահիմնադիր և ղեկավար, staff.am
«Ստարթափներին խորհուրդ կտամ հնարավորինս կարճ ճանապարհով ու փոքր թիմով փորձել ունենալ մինիմալ պրոդուկտ, որը հաճախորդը կցանկանա գնել կամ օգտագործել, ինչի շնորհիվ էլ պրոդուկտի հետագա զարգացման ընթացքն ավելի պարզորոշ կդառնա։ Վերցրեք ամենակարևոր ֆունկցիոնալը, որը լուծում է հաճախորդի խնդիրը ու, դրա վրա հիմնվելով, սկսեք զարգացնել ու էլ ավելի որակով դարձնել ձեր պրոդուկտը՝ ըստ անհրաժեշտության նաև հավաքագրելով նոր թիմակիցների»։
Վահան Պետրոսյան, Համահիմնադիր և տեխնիկական տնօրեն, SuperAnnotate
«Ստարթափ թիմին միանալու առաջին կարևոր պայմանը, որին պետք է համապատասխանեն թեկնածուները, ստարթափ գաղափարին հավատալն է ու 100%-ով նվիրվելը»։
Դավիթ Բաղդասարյան, Համահիմնադիր և տնօրեն, Krisp
«Ստարթափի համար սկզբնական փուլում առաջնահերթ է հիմնադիր ու փոքր թիմ ունենալը, որտեղ մտածում են միմյանց նման, լրացնում են մեկ մեկու։ Շատ են այն ստարթափները, որոնք երկու կամ երեք հոգով՝ համահիմնադիրները և/կամ առաջին միացած աշխատակիցները, կարողացել են մեծ բիզնեսներ կառուցել։ Հիմնական (core) թիմի հավաքագրումից հետո յուրաքանչյուր նոր թիմակից ընտրելիս պետք է շատ զգույշ լինել»։
Լուիզա Ավետիսյան, Համահիմնադիր, staff.am
«Խորհուրդ կտամ նույն գաղափարախոսությունը կիսող, բայց դիվերսիֆիկացված թիմ հավաքել։ Այսինքն՝ մարդիկ պետք է կրեն նույն արժեքները, բայց միևնույն խնդրին կարողանան նայել լիովին տարբեր տեսանկյուններից լավագույն լուծումը գտնելու համար»։
Քնարիկ Գրիգորյան, Գլխավոր գործառնական տնօրեն, gg
«Ստարթափին նոր միացող թիմակիցներին խորհուրդ եմ տալիս, նախ և առաջ, հասկանալ, թե ինչ արժեք է ստեղծելու պրոդուկտը, իսկ այնուհետև ներդնել մեծ սեր, շատ աշխատանք ու հավատք իրենց իսկ կատարած աշխատանքի նկատամամբ, որ այդ ամենն ավելի մեծ հաջողությունների միայն սկիզբն է»:
Վահրամ Մարտիրոսյան, Հիմնադիր և տնօրեն, Zangi
«Խորհուրդ կտամ առաջին հերթին հավաքագրել շատ ճիշտ, նպատակաուղղված և մոտիվացված թիմ։ Ի սկզբանե, շատ կարևոր է նաև, որ թիմի անդամները լինեն համահիմնադիրներ։ Այսինքն` կարևոր է ստեղծել ոչ թե աշխատակիցների, այլ համահիմնադիրների թիմ»։
Աշոտ Տոնոյան, Տնօրեն, ServiceTitan
«Առաջնահերթ կարևորում եմ հիմնադիր թիմի գործունեությունն ու այն հմտությունները, որոնց տիրապետում է այդ թիմը։ Այսինքն, հիմնադիր թիմն արդեն իսկ գոյություն է ունենում, երբ ստարթափը ձևավորվում է, իսկ հավաքագրումն անհրաժեշտ է իրականացնել այն փուլում, երբ պրոդուկտը մեծ կիրառություն է ստանում»։
Արսեն Բաղդասարյան, Գլխավոր գործադիր տնօրեն, DataArt Armenia
«Ստարթափի հաջողության համար ամենաճիշտը ճիշտ ժամանակին ճիշտ ներդրումներ կատարելն է։ Գլխակորույս առաջ գնալը կարող է լուրջ հետևանքներ ունենալ։ Իսկ ճիշտ թիմի հավաքագրման հարցում շատ մեծ դեր ունի ընկերության համբավը»։
ԽՈՐՀՈՒՐԴՆԵՐ STAFFMEDIA-ԻՑ
Ինչպես նաև առանձնացրել ենք մի քանի խորհուրդներ StaffMedia-ում, որոնք նույնպես օգտակար կլինեն ձեզ համար ստարթափ թիմ հավաքագրելիս։
1. ՍԿՍԵՔ ՁԵԶՆԻՑ
«Ցնցող» թիմը սկսում է հենց ձեզնից: Յուրաքանչյուր լավ և ստացված գործի հիմքում ընկած է ինքնաճանաչումը։ Միայն մեկ հմտություն ունենալով՝ Դուք չեք կարող ստարթափում լավ ցուցանիշ գրանցել։ Ստարթափերը այսօր միգուցե Tech team lead է, վաղը ծրագրավորող, մյուս օրը QA, իսկ օրվա երկրորդ կեսին դառնում է շատ լավ fundraiser և ինչու չէ նաև Customer success manager: Արդեն պատկերացրեցիք ինչ խառն ու հագեցած է ստարթափերի առօրյան։
Այդ իսկ պատճառով էլ անչափ կարևոր է օբյեկտիվ գնահատական տալ ձեր հմտություններին՝ ինչ հմտություններ ունեք և որ հմտությունների պակասն եք զգում։ Խոսքը չի վերաբերում միայն տեխնիկական հմտություններին (hard skills): Գործատուների 77%-ից ավելին վստահեցնում են, որ անձնային հմտությունները (soft skills) նույնքան կարևոր են: Այս պարագայում նշանակալից են ձեր որդեգրած արժեքները, բնավորությունը և աշխարհայացքը։
2. ԸՆՏՐԵՔ ԹԻՄԱԿԻՑՆԵՐԻ, ՈՎՔԵՐ ԿԿԱՐՈՂԱՆԱՆ ԿԱՏԱՐԵԼ ՀԱՆՁՆԱՐԱՐՎԱԾ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ
Ոչ մի ստարթափ դեռ չի հաջողել միայն գաղափարի շնորհիվ։ Իրագործելու արդյունքում է այդ գաղափարը վերածվել եկամուտ բերող բիզնեսի։ Պետք է ունենալ այնպիսի թիմ, որն ի վիճակի է գաղափարն իրագործել։ Ստարթափում ամենակարևորն առաջնային հասկանալն է, թե որոնք են լինելու ձեր առաջ նետված մարտահրավերներն ու խոչընդոտները, և ըստ այդ մարտահրավերների էլ կարող եք ճիշտ թիմ հավաքագրել՝ պահանջվող հմտություններով։
3. ՄԻ՛ ՍՏԵՂԾԵՔ ԹԻՄ ՄԻԱՅՆ ՍՏԱՐԹԱՓԻ ՀԱՄԱՐ
Ստարթափի փուլը ժամանակավոր է։ Ձեր գաղափարը չի կարող մշտապես մնալ ստարթափ։ Անհրաժեշտ է ստեղծել թիմ երկարաժամկետ գործունեության համար։ Կարող եք գրի առնել, թե ինչ բաժիններից է հետագայում ձեր ընկերությունը բաղկացած լինելու՝
- Tech թիմ,
- Մարքեթինգի և վաճառքի թիմ,
- Հաճախորդների սպասարկման թիմ,
- Հաշվապահության և ֆինանսների թիմ,
- Մարդկային ռեսուրսների կառավարման թիմ։
Սկզբնական շրջանում ուշադրություն դարձրեք այն թիմակիցների հավաքագրման վրա, որոնք ձեր ընկերության ու բիզնեսի զարգացման կորիզն են լինելու, այնուհետև երբ ստարթափը գրանցի հաջողություններ ու բիզնեսի գործունեության ծավալներն ընդլայնվեն, անհրաժեշտություն կառաջանա ընդլայնել նաև թիմը՝ ներգրավելով նոր մասնագետների։
4. ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹՈՒԹՅՈՒՆԸ ՏՎԵՔ ՀԱՃԱԽՈՐԴՆԵՐԻ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱՐԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԻՏԱԿՑՈՂ ՄԱՍՆԱԳԵՏՆԵՐԻՆ
Պրոդուկտի հաճախորդամետ մատուցման դարաշրջանում դժվար է համագործակցել այն թիմակիցների հետ, ովքեր չեն գիտակցում հաճախորդներին ճիշտ սպասարկման կարևորությունը։
5. ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ ԴԱՐՁՐԵՔ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ՍՈՖԹ ՀՄՏՈՒԹՅՅՈՒՆՆԵՐԻՆ
Թեկնածուների տեխնիկական հմտությունները հաշվի առնելուց զատ, պետք է գնահատել նաև նրանց սոֆթ հմտությունները։ Ոչ մասնագիտական, այլ անձնային որակների շնորհիվ է, որ թիմակիցը կարողանում է ապահովել բարձր արտադրողականություն ու դառնալ թիմի մի մասնիկը։ Ըստ staff.am-ի կողմից 2020թ․-ին իրականացված աշխատաշուկայի ուսումնասիրության Գործատուների կողմից ամենապահանջված սոֆթ հմտություններն են՝
- Թիմում աշխատելու ունակություն,
- Ժամանակի կառավարում,
- Խնդիրներին արագ և արդյունավետ լուծում տալու հմտություն,
- Դրական վերաբերմունք,
- Հաղորդակցության հմտություններ։
6. ԿԱՐԵՎՈՐ Է ՆԱԵՎ ՏԱՂԱՆԴՆԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԳՐՄԱՆ ՄԱՍՆԱԳԵՏԸ
Եթե կամ դժվարանում եք ճիշտ գնահատել թեկնածունների հմտությունները, կամ պարզապես ժամանակը չի բավարարում, ապա, անպայման, դիմեք տաղանդների հավաքագրման մասնագետի օգնությանը։
7. ԽՈՒՍԱՓԵՔ ԹԻՄԻ ՄԻԱՏԱՐՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ
Պատկերացրեք մի թիմ, որտեղ բոլորն ունեն բնավորության նույն գծերը, մտածում են նույն կերպ, գործում են նույն կերպ, առաջարկում են նույն գաղափարները, նրանց և՛ թույլ, և՛ ուժեղ կողմերը նույնն են։ Սարսափելի է հնչում, այդպես չէ՞։
Եթե բոլորը սատարում են նույն գաղափարին, չկա ոչ մի նոր և տարբերվող գաղափար, ապա այստեղ կրեատիվությունը, կարճ ասած, «մեռնում է»։ Ոչ մի ստարթափ առանց կրեատիվության երկար կյանք չունի։
8. ԸՆՏՐԵՔ ՁԵՐ ԿՈՐՊՈՐԱՏԻՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻՆ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ԹԻՄԱԿԻՑՆԵՐ
Եթե թիմի անդամները «չեն նայում նույն ուղղությամբ», չեն սատարում ստարթափի գաղափարն ու կորպորատիվ արժեքները, ապա նրանց մոտիվացնելը կլինի բավականին բարդ։ Այնուամենայնիվ, պետք է նաև կարողանալ ստեղծել հետաքրքիր կորպորատիվ մշակույթ, որպեսզի աշխատակիցները ոգևորությամբ և սիրով կատարեն իրենց աշխատանքը։ Ի դեպ, մշակույթի ձևավորումը և արժեքների որդեգրումը պետք է կատարել նախքան թիմակիցների ընտրությունը, իսկ ամրապնդելն ու զարգացնելն ամենօրյա աշխատանք է պահանջում։
9. «ԱՇԽՏԱՆԱՔԻ ԸՆԴՈՒՆԵ՛Ք ԴԱՆԴԱՂՈՐԵՆ, ԱԶԱՏԵ՛Ք ՇԱՏ ԱՐԱԳ»
Zappos-ի (օնլայն գնումների կայք) գործադիր տնօրենը որդեգրել է յուրօրինակ գործելաոճ։ Եթե նոր աշխատակիցը լքում է ընկերությունն առաջին աշխատանքային շաբաթվա ընթացքում, ապա նրան առաջարկվում է 2,000 USD պարգևավճար։ Ահա թե ինչպես է նա արագորեն ազատվում այն աշխատակիցներից, որոնք չեն համապատասխանելու ընկերության մշակույթին։
Դե իհարկե, ոչ բոլոր ընկերությունները կարող են իրենց այսպիսի առաջարկներ թույլ տալ։ Եթե աշխատանքի եք ընդունում մեկին, ում որակավորումները և հմտություններն ամբողջությամբ հասկանալի և բացահայտված չեն, ապա շատ հավանական է, որ դա ձեզ վրա, այսպես ասած, «թանկ կնստի»։ Նա վաղ թե ուշ կլքի ընկերությունը։ Իրավիճակից խուսափելու համար պարզապես կարելի է մի փոքր երկար ժամանակ ծախսել աշխատակից ընտրելիս, ինչպես նաև որոշակի փորձաշրջանի փուլ մշակել։
Հավատացած ենք, որ այս նյութն օգտակար ուղեցույց կլինի ձեզ համար ձեր նորարար գաղափարները կյանքի կոչելու ու ևս մեկ մեծ հռչակ վայելող հայկական ստարթափի հիմնադրման համար։
