Էվդեմոնիկ երջանկության քո չափաբաժինը

Արդեն երկու տարի է՝ ուսումնասիրում եմ ինձ համար շատ հետաքրքիր թեմա. «Ի՞նչն է մարդուն երջանկացնում»։

Բավականին շատ ուսումնասիրություններ եմ կարդացել մարդկային հոգեբանության դրական կողմերը բացահայտող «պոզիտիվ հոգեբանության» (Positive Psychology) մասին։ «Պոզիտիվ հոգեբանությունն» օգնում է մարդուն ձեռք բերել երջանկության զգացում, ներել, գտնել ներքին խաղաղություն ու բալանս, շնորհակալ լինել, գնահատել, հիմնվել ուժեղ կողմերի վրա, վերանայել կյանքի արժեքները և այլն։ Հոգեբանության այս ուղղությունն ուսումնասիրելիս բացահայտեցի երջանկության ևս երկու՝ հեդոնական (hedonic happiness) և էվդեմոնիկ (eudemonic happiness) տեսակ: Հոդվածս այս երկուսը բացահայտելու մասին է։

Հեդոնական երջանկություն

Երջանկության այս տեսակը բնորոշ է մարդկանց, որոնց համար կարևոր են կյանքի հաճելի պահերը և նյութական ձեռքբերումները։ Հեդոնական երջանկության շնորհիվ մարդը ստանում է տվյալ պահի համար բավարար դրական էմոցիաներ, որոնք շատ կարևոր են ինքնազգացողության համար։ Գրեթե անհնար է երջանիկ զգալ՝ կյանքից բացառելով նման պահերը։ Սակայն թերությունն էլ այն է, որ ոչ տևական կամ ոչ երկարաժամկետ հաճույքի զգացում է։ Շատ արագ ենք հարմարվում կյանքի փոփոխված վիճակին։ Թանկարժեք իր գնելը, ինչ-որ բան շահելը, աշխատավարձի բարձրացումը և այլն մեզ երջանկացնում է, սակայն ժամանակավոր։ Մի քանի ամիս անց մարդու համար դառնում է սովորական՝ կորցնելով երբեմնի գայթակղությունը։ Հետո սկսում ենք փնտրել ավելին։

Էվդեմոնիկ երջանկություն

Այս տեսակին հակված մարդկանց լիարժեք երջանկություն է պարգևում կյանքի իմաստը, նպատակը, առաքելությունը գտնելու զգացումը։ Այն առավել երկարատև և երկարաժամկետ ազդեցություն ունի: Այս դեպքում մարդը բավարարվածություն ու լիարժեքություն է զգում իր ստեղծածի, հետազոտությունների, բացահայտումների, ձեռք բերածի արդյունքից։ Էվդեմոնիկ երջանկությունը զգացողները գիտակցում են, որ իրենց ներուժը ճիշտ են օգտագործում։ Դա ևս երջանիկ լինելու կարևոր գործոն է։

Երկուսն էլ շատ կարևոր են մարդու համար, քանի որ պարգևում են դրական զգացումներ, սակայն միաժամանակ անհամեմատ տարբեր են։

Երջանկության ո՞ր տեսակն է ավելի առողջարար

Ըստ ScienceDaily-ի՝ Լոս Անջելեսի կալիֆորնյան (UCLA) և Հյուսիսային Կալիֆորնիայի համալսարանի (UNC) գիտաշխատողների հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ երջանկությունն ազդում է առողջության վրա։ Նրանք բացահայտել են, որ էվդեմոնիկ երջանկությանը հակված մարդիկ շատ հաճախ ունեն ավելի լավ զարգացած իմունհամակարգ, որն ապահովում է օրգանիզմի պաշտպանությունը վարակներից ու տոքսիններից, քան այն մարդիկ, որոնց ավելի բնորոշ է երջանկության հեդոնական տեսակը։

Կյանքի տեսլականը…

Գաղտնիք չէ, որ սոցցանցերի պարտադրած իրականության մեջ մարդիկ օր օրի ավելի շատ են ձգտում հեդոնական երջանկության, հավանաբար նաև այն պատճառով, որ սեփական առաքելությունը գտնելը բավականին դժվար ու երկարատև աշխատանք է: Ցավոք, բոլորին չի հաջողվում գտնել սեփական ուղին։

«Հաջողակ լինելու համար պետք է գտնել կյանքի տեսլականը։ Երջանիկ են նրանք, ովքեր գտնում են։ Միաժամանակ դա կյանքի ամենադժվար երևույթներից է։ Իմ բախտը բերել է, որ ես ճիշտ ժամանակին եմ հասկացել՝ ինչն է ինձ մշտապես ոգևորել, էներգիա տվել»,- նշում է Սիներջի ընկերության հիմնադիր տնօրեն Աշոտ Հովհաննիսյանը իր կենսագրական ու մոտիվացիոն «Վերելք» գրքում (այն լույս կտեսնի սեպտեմբերին):

Ի դեպ, գրքից եմ մեջբերում, ոչ թե այն պատճառով, որ իմ գործատուի մասին եմ պատմում և գովազդում գիրքը, այլ փոխանցում եմ նաև էվդոմենիկ երջանկությունը գտնելու իմ բաղադրատոմսը: Երկար տարիներ դասավանդելու և ՏՏ ոլորտում աշխատելու ընթացքում երբեք մտքովս չէր անցել, որ կենսագրական գրելն ինձ համար հաճելի զբաղմունք կդառնար: Ինքս էլ որպես հեղինակ բազմաթիվ բացահայտումներ եմ արել հաջողության հասնելու և կյանքի տեսլականը գտնելու դժվար քայլերի մասին:

Հովհաննիսյանի ստեղծած ընկերության հիմքում մի պարզ փիլիսոփայություն կա, որը ծնվել է հեռավոր 1980-ականներին։ Երբ դեռ մեկ տարվա ծրագրավորման փորձ ուներ Առողջապահության նախարարության հաշվողական կենտրոնում, մեծ խնդիրներին լուծումներ փնտրելիս է հասկացել.

«Ամեն անգամ նոր ծրագիր գրելիս անցնում էի նույն գործընթացներով ու սկսում զրոյական կետից: Խնդիրները շատ էին, լուծումները՝ բարդ: Հասկացա, որ չի կարող այսպես շարունակվել: Կա՛մ պետք է ամեն մի կրկնվող խնդիր ձեռքով լուծեի նորից ու նորից, կա՛մ պետք է մի ունիվերսալ մեթոդ հնարեի, որ այդ բոլոր միատեսակ խնդիրներն ավտոմատ լուծումներ ստանային։ Այդտեղ ծնվեց բազմաֆունկցիոնալ գիտելիքի շտեմարան ստեղծելու իմ գաղափարը: Սկսեցի ապրել միայն այդ մասին մտածելով․․․։ Տեսակով գաղափարի և մտքի մարդ եմ։ Երբեք չեմ ունեցել միայն փող աշխատելու նպատակ։ Ինձ համար նյութականը միշտ եղել է երկրորդական։ Բիզնեսը չեմ սկսել ֆինանսական նպատակով։ Ես հոյակապ աշխատավարձ ունեի արտասահմանում աշխատելիս: Իմ աշխատավարձն այնքան բարձր էր, որ դրանից ավելին ինձ պետք չէր, այնինչ աշխատանքից դուրս գալու դիմում գրեցի։ Արել եմ հանուն մեծ գաղափարի՝ ռիսկի ենթարկելով իմ բարեկեցությունը, որի համար երկար տարիներ ինձ նախատում էին»։

Դժվար է, բայց ոչ անհնար

Ի դեպ, էվդեմոնիկ երջանկությունը չի նշանակում զբաղվել միայն բիզնեսով, ինչպես Հովհաննիսյանի օրինակում էր: Հազարավոր բաներ կարող են երջանկության այս տեսակը պարգևել: Եթե ավելի շատ սովորենք, կարդանք, փորձենք տարաբնույթ նախագծեր իրականացնել, փորձարկումներ անենք, դասավանդենք, մեր գիտելիքները փոխանցենք մյուսներին, տարբեր միջոցառումների մասնակցենք, փորձառություններ ձեռք բերենք, կամավորություն անենք, մեր չափով երկրին և մարդկանց օգուտ տանք, հասկանանք, թե կյանքում ինչն է մեզ մեծ էներգիա պարգևում, ո՛ր գործողություններից ենք ոգևորվում և դրանց թիվն ավելացնենք կյանքում, ապա ինչ-որ մի պահի կուտակած գիտելիքների և փորձի շնորհիվ անպայման կգտենք կյանքում կարևոր իմաստ և առաքելություն:

Հենց այդ ժամանակ կգիտակցենք, որ էվդեմոնիկ երջանկությունը գերակշռում է մեր կյանքում։

Synergy International Systems ընկերության Տաղանդների առաջխաղացման ղեկավար Աննա Կոնջորյան