Վերջին տարիներին ու հատկապես ամիսներին մեր Google, Apple օրացույցներն անընդհատ ուղարկում էին հիշեցումներ մասնակցելու «Թվային փոխակերպման», «Բանականության վերափոխման», «Աշխատանքի ապագայի» մասին համաժողովներին։ Շատ հեռու չգնալով՝ հիշենք #WCIT2019-ը, ինչ էր կատարվում Հայաստանում ու աշխարհում․ բոլորը խոսում էին տեխնոլոգիաներից, թռիչքային զարգացումներից ու թե ինչպիսին է լինելու ապագան։ Եվ եթե աշխատանքի ապագան պահանջում է վերակազմավորված աշխատավայրեր, վերասահմանված պաշտոններ ու արագ ուսուցում, ապա իսկապես այժմ այդ ամենը տեղի է ունենում և շա՜տ արագ տեմպերով՝ անհրաժեշտությունից դրդված։
Ընդամենը մի քանի շաբաթվա ընթացքում համաշխարհային տնտեսությունը ստիպված եղավ անցնել VUCA՝ անկայուն, անորոշ, բարդ և երկիմաստ ճանապարհով։ Եվ ահա թե ինչու, առաջարկում ենք «նոր կորոնավիրուս», «թագավարակ» կամ «Covid19» տերմինները փոխարինել «Աշխատանքի ապագայի աքսելերատոր» տերմինով։
Այսինքն այն, ինչ կանխատեսվել էր աշխատանքի ապագայի մասին, տեղի կունենա ընդամենը մի քանի ամսվա ընթացքում։ Արդեն իսկ նկատելի է, թե ինչպես են սոցիալական հեռավորությունն ու ինքնամեկուսացումը փոխում աշխատանքի իրականացման, ուսուցման և առօրյա կյանքի ընթացքը, և այս բոլորը տեղի են ունենում չորս հիմնական տեղաշարժերի ֆոնին, որոնց մենք միասին կծանոթանանք ստորև։
ԲԻԶՆԵՍԻ ՆՊԱՏԱԿԸ ՄԱՐԴԻԿ ԵՆ
Մինչ այս «աքսելերատորի» ի հայտ գալն էլ staff.am-ի՝ տարբեր ընկերություններ այցի ժամանակ մենք տեսնում էինք, թե ինչպես են բիզնեսները մեկը մեկից հրաշք բենեֆիթներ տրամադրում․ վճարվող ազատ օրեր, առողջապահական ապահովագրություն, ճկուն աշխատանքային գրաֆիկ, տանից աշխատելու հնարավորություն, օնլայն դասընթացների անվճար մասնակցելու հնարավորություն, ֆիզիկական առողջության պահպանման համար հատուկ փաթեթներ և այլն։ Ընկերությունների ղեկավարությունից շարունակ պնդում էին, որ այս բենեֆիթներն առաջնային են, բայց արդյո՞ք այդ կարևորության նույն չափաբաժնով էր գնահատվում աշխատակիցների ու այլ ընկերությունների կողմից։
Այս պանդեմիայի ժամանակահատվածը եկավ ապացուցելու այս մոտեցման ճշմարտացիությունը, որ մարդկային կապիտալն ու նրանց տրամադրվող բենեֆիթները աշխատանքի ապագայի հիմքն են։
staff.am «Work from home. ընկերությունների լավագույն փորձը» նախագծի արդյունքում էլ միասին ծանոթանում ենք, թե ինչպես են ընկերությունները շարունակում իրենց պրոդուկտիվ գործունեությունը՝ շնորհիվ նախապես ձևավորված մեթոդների, որոնց կենտրոնում մարդն է իր բոլոր արժեքներով։
ՄՇԱԿՈՒՅԹՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԵՆԱՍՅՈՒՆՆ Է
Վերջերս միջազգային պարբերականներից մեկում կարդացի, որ այս փոխակերպվող աշխարհում ընկերությունը դա մշակույթն է ու նորարարություններ առաջարկելու, ստեղծելու ու դրանց հարմարվելու կարողությունը։ Եվ դեռևս այդ ժամանակ, ասվում էր, որ ընկերությունները պետք է արտադրության մոդելից անցում կատարեն ստեղծման մոդելի, իսկ այդ ճանապարհով գնալու համար նրանք կարիք ունեն հզոր և ամուր կորպորատիվ մշակույթի։
Եվ այժմ էլ վստահ ենք, որ շաաա՜տ ընկերություններ կհամաձայնեն այս տեսակետի հետ, որ մշակույթն այն կայուն հիմքն է, որ կարող է ապահովել բիզնեսի առողջ գործունեությունը։ Այս համավարակն էլ ապացուցեց այդ, այն ընկերությունները, որոնք ունեն արդեն կազմավորված մշակույթ, կարողացան շատ արագ աշխատանքի իրականացման նոր մոդելներ մշակել ու արդյունավետ աշխատել։ Իսկ հիմնականում խնդրի առաջ կանգնեցին այն ընկերությունները, որոնք դեռ չունեն ձևավորված մշակույթ։
Որպեսզի պատկերացնենք՝ ինչ է ընկերության մշակույթը, կարելի է պատասխանել այս 3 հիմնական հարցերին․ (1) Ինչի՞ համար է գործում ընկերությունը (առաքելությունը), (2) Ձեր գործունեության հետևանքով ինչպիսին է դառնալու աշխարհը (տեսլական), (3) Ի՞նչ կանեիք և չէիք անի Ձեր առաքելությանն ու տեսլականին հասնելու համար (արժեքներ)։
Այսինքն, կարող ենք ասել, որ աշխատանքի ապագան ենթադրում է խրախուսել, ոգեշնչել աշխատակիցներին, ձևավորել կորպորատիվ մշակույթ, քան թե պարզապես բարձրացնել աշխատակիցների պրոդուկտիվությունը։ Սկսվում է կարևորվել ոչ թե այն, թե ինչ եք անում, այլ թե ինչու ու ինչպես եք այդ անում։
ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ ԵՎ ՂԵԿԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱԿԱԶՄԱՎՈՐՎՈՒՄ ԵՆ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՇՈՒՐՋ
Կախված ընկերության գործունեության ոլորտից, շատ ընկերություններ կարողացան անցնել հեռահար աշխատանքի, մինչդեռ մյուսներն այլ մեթոդներ մշակեցին աշխատանքը հնարավորինս կայուն ապահովելու նպատակով։ Բայց այս երկուսի կենտրոնում էլ մարդն էր։ Աշխատակիցները սկսեցին օգտագործել Zoom, Slack, այլ tech գործիքներ։ Աշխատանքը շարունակվում է, վերջնաժամկետները պահպանվում են, թիմային քննարկումները նույնիսկ ավելի արդյունավետ են ընթանում, աճում է աշխատակիցների ու ղեկավարության միջև փոխվստահությունը, չէ՞ որ տեսադաշտից դուրս, դեռևս չի նշանակում մտքից հեռու։
Այս ամենից պարզ է դառնում, որ հետկորոնավիրուսյան ժամանակ շատ ընկերություններ կտեսնեն, որ թե բարձր պրոդուկտիվության, և թե ծախսերի կրճատման տեսանկյունից, ավելի նպատակահարմար է ունենալ նաև remote թիմեր։ Ղեկավարության շատ մակարդակներ կվերանան, գրասենյակային որոշ հարմարավետությունների վրա կատարված թանկ ներդրումները կհատկացվեն աշխատավարձերին։
ՄԱՐԴԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԻԱՎՈՐՎՈՒՄ Է ՀԱՂԹԱՀԱՐԵԼՈՒ ԲԱՐՈՅԱՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ՄԱՐՏԱՀՐԱՎԵՐԸ
Մենք ամեն օր տեսնում ենք՝ ինչպես է այս իրավիճակն անդրադառնում մեր մեծահասակների, բուժաշխատողների, առողջապահական համակարգի և բարոյահոգեբանական տեսանկյունից նաև մեզ վրա, ու հասկանում ենք, որ պետք է միավորվել այս փորձությունը հաղթելու համար։ Այստեղ իրենց հատուկ դերն ունեն նաև ընկերությունները՝ դրսևորելով վստահություն աշխատակիցների նկատմամբ, նրանք մարդկանց մոտ ստեղծում են հոգեբանական պաշտպանվածության զգացում։
Իհարկե, ընդունում ենք, որ բավականին դժվար ու անորոշ ժամանակներ են, բայց աշխատանքի ապագայի համար՝ անհավատալիորեն լավատեսական։ Այն կառուցվածքային ու բարոյական որոշումները, որոնք մենք այժմ ընդունում ենք, հույս են ներշնչում, որ աշխատանքի ապագայում մարդը և մարդկությունը կլինեն ամենակարևորը։ Իսկ այս անորոշությունը հաղթահարելուն մեզ կօգնի միմիայն ՄԻԱՍՆՈՒԹՅՈՒՆԸ։
