Հոկտեմբերի 16-ը Հայկական մամուլի օրն է՝ ի նշանավորումն 1794 թվականին Մադրասում «Ազդարար» հայերեն առաջին պարբերականի լույսընծայման։ Այս ուղին ոչ միայն արտացոլում է հայ մտքի շարունակական զարգացումը, այլև ցույց է տալիս, թե ինչպես է լրագրությունը՝ որպես աշխատանքի մշակույթ և մասնագիտություն, փոխվել պատմական և տեխնոլոգիական հեղափոխությունների ընթացքում։
Սկիզբը՝ «Ազդարար» և ազգային մամուլի արմատները (1794–1850)
Հայ մամուլի պատմությունը սկսվում է մի գաղափարից՝ խոսքը դարձնել ազգային ինքնության պահպանման գործիք։
1794 թվականին Մադրասում հոգևորական Հարություն Շմավոնյանը տպագրեց առաջին հայերեն պարբերականը՝ «Ազդարար»-ը։ Այն իր էջերում անդրադառնում էր կրոնական, կրթական և հասարակական թեմաների՝ նպատակ ունենալով ձևավորել կրթված, մտածող հասարակություն։
«Ազդարար»-ը ոչ միայն առաջին մամուլն էր, այլև հայ մտքի առաջին հարթակը՝ որտեղ խոսքը դուրս եկավ տպագրության սահմաններից և դարձավ գործ։
Հետագա տասնամյակներում հայ մամուլը ձևավորվեց նաև այլ գաղթօջախներում՝ Վենետիկում, Կոստանդնոպոլսում, Թիֆլիսում։ Տպագրվեցին պարբերականներ՝ «Շնորհավոր», «Արծիվ Վասպուրական», «Հայք», «Արարատ», որոնք շարունակեցին «Ազդարար»-ի լուսավորական առաքելությունը։
XIX դարի երկրորդ կես․ մամուլը՝ ազգային զարթոնքի շարժիչ ուժ
19-րդ դարի երկրորդ կեսին մամուլը վերածվեց ազգային գաղափարները տարածող հիմնական գործիքի։
Թիֆլիսը դարձավ հայ մամուլի կենտրոն՝ իր երկու նշանավոր պարբերականներով՝ «Մշակ», որի հիմնադիրն էր Գրիգոր Արծրունին, և «Արարատ», որն իր շուրջ համախմբեց հոգևոր և մտավոր առաջնորդների՝ այդ թվում Խրիմյան Հայրիկին։
Այս շրջանում մամուլը ոչ միայն տեղեկություն էր փոխանցում, այլ նաև ձևավորում էր ազգային մտածողություն։ Նրա էջերում ծավալվում էին բանավեճեր քաղաքական, կրթական, լեզվական հարցերի շուրջ՝ նպաստելով ազգային զարթոնքին և հասարակական առաջընթացին։
«Մշակ»-ի հրապարակումները շատ հաճախ դուրս էին գալիս լրագրության սահմաններից՝ դառնալով շարժում՝ հանուն կրթության, գիտության և քաղաքացիական ինքնագիտակցության։ Հայ մամուլը դարձավ ազգային մտքի տարածման այն հարթակը՝ որտեղ ծնվում էին գաղափարներ, որոնք հետո վերածվում էին գործի։
Առաջին Հանրապետության և խորհրդային շրջանի մամուլը
1918 թվականին՝ Առաջին Հանրապետության տարիներին մամուլը վերածնվեց՝ որպես անկախ պետության ձայնի։
Լույս էին տեսնում «Հայրենիք», «Հավատ և հայրենիք», «Ազատ Հայաստան» և այլ պարբերականներ, որոնք ամփոփում էին քաղաքական իրադարձությունները, գաղափարական պայքարներն ու անկախ պետականության դժվար ճանապարհը։
Խորհրդային շրջանում մամուլը ենթարկվեց գաղափարախոսական վերահսկողության․ այն պետք է լիներ «կուսակցական ձայն», այլ ոչ թե քննադատական կամ ազատ խոսքի հարթակ։
Այնուամենայնիվ՝ հենց այդ տարիներին հայ մամուլը պահպանեց իր լուսավորական առաքելությունը․ «Սովետական Հայաստան», «Ավանգարդ», «Գրական թերթ» և այլ պարբերականներ կարևոր դեր խաղացին մշակույթի, կրթության և գիտության տարածման գործում։
Թեև մամուլի ազատությունը սահմանափակված էր, այն դարձավ գրավոր խոսքի պահպանման հենարան և նոր սերնդի մտավորականության ձևավորման գործիք։
Անկախ Հայաստանի մամուլը՝ նոր իրականության մեջ (1991–2000)
1991 թվականի անկախությունը հայ մամուլի համար նոր սկիզբ էր։
Հանրային խոսքը ազատվեց գաղափարական սահմանափակումներից, և մամուլը դարձավ ժողովրդավարության առանցքային բաղադրիչ։
Լույս տեսան առաջին անկախ պարբերականները՝ «Ազգ», «Առավոտ», «Հայկական ժամանակ», «Ազատություն», որոնք բարդ և երբեմն վտանգավոր պայմաններում կառուցում էին ազատ խոսքի մշակույթը։
Ավելի քան երբևէ մամուլը դարձավ ոչ միայն տեղեկության, այլ նաև հասարակական վերահսկողության հարթակ։
Միաժամանակ ի հայտ եկան նոր մարտահրավերներ՝ ֆինանսական անկախության պակաս, քաղաքական ճնշումներ, տեղեկատվական անհավասարություն։ Բայց հենց այս դժվարությունների միջով մամուլը հաստատեց իր տեղը նոր Հայաստանի հասարակական կյանքում։
Թվային դարաշրջան․ նոր մեդիա, նոր ընթերցող, նոր մարտահրավերներ
21-րդ դարի մամուլը տեղափոխվեց թվային միջավայր։
Լրատվական կայքեր, սոցիալական մեդիա, բլոգերներ, փոդքասթներ և թեմատիկ մեդիա հարթակներ՝ այս ամենը փոխեցին ոչ միայն տեղեկության տարածման ձևը, այլև նրա ընկալման տրամաբանությունը։
Այսօր ընթերցողը դարձել է նաև բովանդակության ստեղծող, իսկ լրագրողը՝ մոդերատոր, մեկնաբան և փաստերի ստուգող։
Ինֆորմացիայի արագ հոսքը մեծացրեց պատասխանատվության չափաբաժինը, որովհետև ոչ միայն ասելն է կարևոր, այլ նաև ճշգրիտ ասելը։
Հայաստանյան մեդիա դաշտում ձևավորվեցին հարթակներ, որոնք յուրովի արտացոլում են այս անցումը։ Հենց այս շրջանում «Մարդիկ, բիզնես, աշխատաշուկա» կարգախոսով հայկական մեդիադաշտ եկավ նաև staffmedia.am-ը՝ լուսաբանելու ՀՀ աշխատաշուկան իր բոլոր կողմերով և ոչ միայն։ Այն ստեղծվեց՝ արձագանքելով երկրի աշխատաշուկայի երկու հիմնական բացերին՝ տեղեկատվական և բիզնես-մարքեթինգային։
Հաճախ կազմակերպությունները կենտրոնանում էին արտաքին գովազդի վրա՝ առանց համակարգված ներկայացնելու իրենց ներքին մշակույթը, արժեքներն ու աշխատանքային միջավայրը։ Այս առումով, staffmedia.am-ի հիմնական նպատակն էր լրացնել գործատուի բրենդի (Employer Branding) տեղեկատվական բացը։ Այն հանդես եկավ որպես մասնագիտացված հարթակ, որն առաջարկում է բարձրորակ, ներգրավող և բիզնեսին համահունչ բովանդակություն՝ կերտելու գործատուի դրական կերպարը, օգնելով կազմակերպություններին ամրապնդել իրենց բրենդը, մեծացնել տեսանելիությունը և ներկայանալ աշխատաշուկայում որպես մրցունակ ու գրավիչ գործատու։
Միաժամանակ, staffmedia.am-ը լուծեց հայաստանյան մեդիադաշտում առկա վերլուծական և փորձագիտական նյութերի պակասի խնդիրը։ Այն դարձավ աշխատաշուկայի և բիզնես միջավայրի մասին խորքային վերլուծությունների հարթակ։ «Մարդիկ, բիզնես, աշխատաշուկա» կարգախոսով այն տեղեկատվական ամբողջականություն է ապահովում՝ հրապարակելով աշխատաշուկային վերաբերող վերլուծություններ, ոլորտային հոդվածներ, փորձագիտական կարծիքներ և հետաքրքիր հրապարակումներ մասնագիտական ու անձնական զարգացման մասին։ Դրանով իսկ լուծվում է նաև մասնագիտական զարգացմանը նպաստող մեդիա աղբյուրի բացակայության խնդիրը՝ օգնելով մասնագետներին ճիշտ կողմնորոշվել կարիերայի պլանավորման, նոր հմտությունների ձեռքբերման և ոլորտային միտումները հասկանալու հարցում
Այսպիսով, staffmedia.am-ի գործունեության հիմքում դրված է բարձրորակ, ներգրավող և բիզնեսին համահունչ բովանդակություն ստեղծելու առաքելությունը, որը ոչ միայն տեղեկատվական է, այլև ուղղակիորեն նպաստում է գործատուի բրենդի կայացմանն ու աշխատաշուկայում նրա մրցունակության բարձրացմանը։
Այս տարիների ընթացքում մամուլի էությունը չի փոխվել՝ փոխվել են միայն գործիքները։
Իսկ առաքելությունը մեկն է՝ կերտել մտածող հասարակություն, որը գիտի լսել, հասկանալ և խոսել պատասխանատվությամբ։ Ուստի շարունակենք ստեղծել և սպառել օգտակար բովանդակություն։
