Իսկ դուք ինչպիսի աշխատանքային գրաֆիկ եք նախընտրում։ Այս հարցին staff.am-ի Linkedin-յան էջում պատասխանել են 1000-ից ավելի աշխատակիցներ, հայաստանյան տարբեր կազմակերպություններից։
Այս հոդվածում կկիսվենք հարցման արդյունքներով և կխոսենք աշխատանքային տարբեր գրաֆիկներ առավելությունների և ռիսկերի մասին։
Այս հարցն այսօր դարձել է հայկական աշխատաշուկայի ամենաքննարկվող թեմաներից մեկը։ Գրաֆիկն այլևս միայն ժամացույցի նշագիծ չէ․ այն որոշում է աշխատակիցների արտադրողականությունը, աշխատանքի հանդեպ նվիրվածությունը, նույնիսկ՝ կյանքի որակը։ Իսկ Հայաստանում աշխատողների պատասխանները շատ ավելի բազմազան են, քան կմտածեինք․
- 40%-ը նախընտրում է 4-օրյա աշխատանքային շաբաթ
- 35%-ը ցանկանում է ունենալ ճկուն գրաֆիկ
- 18%-ը կողմ է 6-ժամյա աշխատանքային օրվան
- 7%-ը երազում է 2-3 ամիս տևողությամբ երկարատև արձակուրդների մասին
4-օրյա աշխատանքային շաբաթ. Հավասարակշռություն և արդյունավետություն
Ամենաշատ ձայները հավաքել է 4-օրյա աշխատանքային շաբաթի գաղափարը։ Սա համահունչ է գլոբալ միտումներին, քանի որ աշխարհի շատ երկրներում, ինչպիսիք են Մեծ Բրիտանիան, Նոր Զելանդիան և Իռլանդիան, այս մոդելը արդեն լայնորեն փորձարկվում է։ Մեծ Բրիտանիայում 2021թ․-ին անցկացված հարցման համաձայն՝ ընկերությունների 65%-ը աշխատակիցներին առաջարկում է չորսօրյա աշխատանքային շաբաթ (2019-ին այդ թիվը 50% էր)։ 2022-ին 70 ընկերության ավելի քան 3,300 աշխատակիցներ մասնակցեցին վեցամսյա փորձին՝ առանց աշխատավարձի կրճատման։ Այս նախաձեռնությունը համակարգում էր 4 Day Week Global-ը, որն իրականացնում է նմանատիպ ծրագրեր Ավստրալիայում, Նոր Զելանդիայում, Իռլանդիայում, Կանադայում և ԱՄՆ-ում։
Հիմնական գաղափարը կայանում է նրանում, որ աշխատակիցները, իմանալով, որ ունեն երեք հանգստյան օր, աշխատում են ավելի կենտրոնացված և արդյունավետ՝ պահպանելով կամ նույնիսկ բարձրացնելով արտադրողականությունը։
Մոդելը ներառում է երկու հիմնական մոտեցում.
- Սեղմված շաբաթ. Հինգ օրվա աշխատաժամանակը (օրինակ՝ 40 ժամ) բաշխվում է չորս օրվա վրա, ինչը նշանակում է ավելի երկար աշխատանքային օրեր (օրինակ՝ 10 ժամ)։
- Կրճատված ժամեր. Աշխատակիցները աշխատում են ավելի քիչ ժամեր (օրինակ՝ 32 ժամ)՝ պահպանելով նույն աշխատավարձը, ինչը հիմնված է այն տրամաբանության վրա, որ կենտրոնացված աշխատանքը թույլ է տալիս հասնել նույն արդյունքների։
Այս մոդելի հիմնական առավելություններից են աշխատողների ներգրավվածության և բավարարվածության բարձրացումը, սթրեսի նվազեցումը և կենտրոնացված աշխատանքի շնորհիվ արտադրողականության աճը։ Բացի այդ, դա նաև նվազեցնում է ընկերության կոմունալ ծախսերը։ Սակայն այն նաև ունի թերություններ. այն չի կարող կիրառվել բոլոր ոլորտներում (օրինակ՝ առողջապահություն կամ հյուրանոցային գործ), կարող է ստեղծել հաճախորդների սպասարկման հետ կապված դժվարություններ և մեծացնել աշխատանքային ճնշումը՝ կարճ ժամանակում մեծ ծավալի աշխատանք կատարելու պատճառով։
Ճկուն գրաֆիկը՝ ժամանակի տիրապետություն
Հարցվածների 35%-ի համար ճկուն գրաֆիկը լավագույն տարբերակն է։ Սա թույլ է տալիս աշխատակցին ինքնուրույն որոշել օրվա սկիզբը և ավարտը (օրինակ՝ սկսել 8-ին կամ 10-ին)՝ պահպանելով ընդհանուր աշխատաժամանակը։ Այս մոդելը լայն տարածում ունի հատկապես ՏՏ և մեդիա ոլորտներում, որտեղ աշխատանքը հիմնականում արդյունքակենտրոն է և կախված չէ խիստ ժամերից։
Ճկուն գրաֆիկի հիմնական առավելություններից են լավ աշխատանք-կյանք հավասարակշռությունը, արտադրողականության և կենտրոնացման աճը, քանի որ աշխատողը կարող է ընտրել այն ժամանակը, երբ առավել արդյունավետ է, գոհունակության և մոտիվացիայի աճ, տրանսպորտային խցանումներից խուսափելու հնարավորությունը։ Սակայն այն նաև կարող է բերել դժվարությունների, ինչպիսիք են հանդիպումների պլանավորման խնդիրները, անձնական և մասնագիտական կյանքի սահմանների խախտումը և թիմային կապի թուլացումը։ Այս մոդելի հաջողությունը մեծապես կախված է գործատուի և աշխատողի միջև բարձր մակարդակի վստահությունից։
6-ժամյա աշխատանքային օրը
Հարցվածների 18%-ը նախընտրել է 6-ժամյա աշխատանքային օրը, որը դեռևս նոր գաղափար է Հայաստանում։ Սա համեմատաբար նոր գաղափար է մեր իրականության մեջ, սակայն միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ այն կարող է լինել ոչ միայն իրատեսական, այլև արդյունավետ։
Գաղափարը ծնվեց Շվեդիայում անցկացված փորձարկումների արդյունքում, որտեղ Toyota Service Centres, Brath և Filimundus ընկերությունները կրճատեցին աշխատանքային օրը։ Արդյունքները զարմացնող էին․ արտադրողականությունը աճեց, աշխատողների գոհունակությունն ու առողջությունը բարելավվեցին, իսկ ընկերությունները կարողացան ներգրավել նոր տաղանդներ։
Այսպիսի աշխատանքային գրաֆիկի առավելություններն են ավելի կենտրոնացած և արդյունավետ աշխատանքը, սթրեսի և հուզական այրման նվազումը, ընտանիքի, կրթության և հանգստի համար ավելի շատ ազատ ժամանակը և իհարկե ընկերությունների դեպքում ավելի բարձր գրավչությունն աշխատաշուկայում։
Այս մոդելը ունի նաև թերություններ՝ նույն ծավալի աշխատանքն ավելի կարճ ժամանակում կատարելու ճնշում, իրականացման բարդություններ կառավարման և կազմակերպչական մշակույթի մեջ, և հնարավոր տնտեսական հետևանքներ որոշ ոլորտներում։
Այս մոդելը կարող է դառնալ արդյունքակենտրոն մշակույթի հիմք, որտեղ կարևոր է ոչ թե աշխատանքային ժամերի քանակը, այլ արդյունքը։
2-3 ամիս տևողությամբ արձակուրդ
Հարցվածների 7%-ը երազում է 2-3 ամիս տևողությամբ երկարատև արձակուրդի մասին։ Սա հայտնի է որպես սաբատիկալ (sabbatical) և լայնորեն կիրառվում է այնպիսի ընկերություններում, ինչպիսիք են Google-ը և Deloitte-ը։ Սաբատիկալը ոչ թե սովորական արձակուրդ է, այլ երկարատև դադար, որը հնարավորություն է տալիս աշխատակցին վերալիցքավորվել, սովորել նոր հմտություններ, ճամփորդել կամ զբաղվել անձնական կարևոր նպատակներով։
Սաբատիկալի տրամադրումը կարող է բարձրացնել աշխատողների բարեկեցությունը և նպաստել նրանց զարգացմանը։ Վերադառնալուց հետո աշխատակիցները հաճախ բերում են նոր էներգիա, նոր գիտելիքներ և մոտեցումներ։ Դա նաև արդյունավետ գործիք է՝ պահպանելու արժեքավոր կադրերին և ապահովելու նրանց երկարաժամկետ ներգրավվածությունը։ Սաբատիկալի քաղաքականությունը պետք է լինի հստակ և մանրամասն՝ ներառելով թույլտվության չափանիշները, տևողությունը, վճարման պայմանները և այլն։
Աշխատանքային գրաֆիկի ընտրությունը, իրականում, մեր կյանքի ձևի ընտրությունն է։ Այս թեմայով մի շատ օգտակար գրքի ենք անդրադարձել նաև staffmedia.am-ի «Շաբաթվա գիրքը» շարքում, որն անպայման խորհուրդ ենք տալիս կարդալ։
Այնուամենայնիվ չկա մեկ ճիշտ կամ սխալ տարբերակ․ կան պարզապես մարդիկ, որոնք ուզում են իրենց ժամանակը վերածել կյանքի, իսկ աշխատանքը՝ դրա բնական մասի։
Ծանոթացեք staff.am-ում առկա բոլոր աշխատանքներին, և ընտրեք լավագույնը, որը ձեզ թույլ կտա գտնել ոչ միայն կարիերայի աճ, այլև իրական հավասարակշռություն աշխատանքի և կյանքի միջև։
