Հայաստանի աշխատաշուկան վերջին տարիներին զգալի փոփոխությունների է ենթարկվում՝ պայմանավորված ինչպես տեղական, այնպես էլ գլոբալ տնտեսական և տեխնոլոգիական զարգացումներով։
Տեխնոլոգիական առաջընթացի պայմաններում հատկապես կարևոր է հասկանալ, թե ինչպես է փոխվում աշխատաշուկան և որ հմտություններն են դառնում առավել պահանջված՝ պահպանելու ձեր մրցունակությունը։
Հենց այս նպատակով staff.am-ը բոլորովին վերջերս հրապարակել է “ՀՀ աշխատաշուկա 2024” զեկույցը, որտեղ մանրամասն վերլուծվել է աշխատաշուկայի ներկա վիճակը, զարգացման միտումները, ամենապահանջված ոլորտների նեղ ուսումնասիրությունը՝ ներառելով պահանջված մասնագիտությունները, միջին աշխատավարձերը և հմտությունները, որոնք առավել պահանջված են տարբեր ոլորտներում։
Այս համատեքստում, արհեստական բանականության (ԱԲ) ինտեգրումը ձևավորում է ոչ միայն նոր աշխատատեղեր, այլև փոխում է պահանջարկի կառուցվածքը՝ ուշադրության կենտրոնում ունենալով տեխնոլոգիական հմտություններն ու նոր մասնագիտությունները։
Աշխատաշուկայի ընդհանուր պատկերը 2024 թվականին
Ըստ staff.am-ի զեկույցի՝ 2024 թվականին Հայաստանի տնտեսության որոշ ոլորտներ առանձնանում են իրենց զարգացման միտումներով և պահանջարկով՝ պայմանավորված ինչպես ներքին տնտեսական փոփոխություններով, այնպես էլ միջազգային շուկաների հետ ինտեգրման աճով։ Ահա այդ ոլորտներից մի քանիսի մանրամասն նկարագրությունը.
Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ (ՏՏ) և կապ
Այս ոլորտը շարունակում է մնալ առաջատար, քանի որ այն ապահովում է ամենաբարձր միջին աշխատավարձերից մեկը Հայաստանում (1,125,000 ՀՀ դրամ)։ ՏՏ ոլորտը պահպանում է իր դինամիկան՝ շնորհիվ ծրագրավորման, վեբ մշակման, ծրագրային ապահովման և տեխնոլոգիական այլ ծառայությունների մեծ պահանջարկի։ Ընդհանուր առմամբ, ոլորտում աշխատում է շուրջ 31,848 մասնագետ։ Բացի այդ, ՏՏ ոլորտի ներքին և արտասահմանյան շուկաներում ներդրումային ծրագրերի աճը և հայաստանյան ընկերությունների հետ համատեղ աշխատող միջազգային թիմերի ձևավորումը խթանում են այս ոլորտի ընդլայնումը։
Ֆինանսաբանկային ոլորտ
Ֆինանսաբանկային ոլորտը նույնպես ցույց է տալիս կայուն աճ և պահանջարկ։ Միջին աշխատավարձը կազմում է մոտ 838,000 ՀՀ դրամ, իսկ ոլորտում աշխատող մասնագետների թիվը հասնում է 22,844-ի։ Ըստ staff.am-ի վերլուծության՝ այս ոլորտում հիմնական պահանջարկ կա ֆինանսական վերլուծաբանների, բանկային վարկային մասնագետների և հաշվապահների նկատմամբ։ Ֆինանսաբանկային ոլորտում կարևորվում են մասնագետների տնտեսագիտական վերլուծության կարողությունները, հաճախորդների սպասարկման հմտությունները և ճկունությունը՝ տնտեսական փոփոխություններին հարմարվելու հարցում։
Հեռահաղորդակցության ոլորտ
Հեռահաղորդակցության ոլորտում նույնպես նկատվում է կայուն աճ։ Միջին աշխատավարձը կազմում է մոտ 458,000 ՀՀ դրամ, իսկ ոլորտում աշխատող մասնագետների թիվը հասնում է 13,019-ի։ Ըստ staff.am-ի վերլուծության՝ այս ոլորտում հիմնական պահանջարկ կա վաճառքի և սպասարկման մասնագետների, ադմինիստրատիվ աշխատողների և պրոդուկտի ու նախագծերի կառավարիչների նկատմամբ։ Հեռահաղորդակցության ոլորտում կարևորվում են մասնագետների տեխնիկական գիտելիքները, ցանցային տեխնոլոգիաների իմացությունը և թվային ենթակառուցվածքների կառավարման փորձը։
Ի թիվս այլ ոլորտների, այս երեք ոլորտները 2024 թվականին ներկայացրել են Հայաստանի տնտեսության հիմքը, և դրանց զարգացումը մեծապես կախված կլինի որակյալ մասնագետների առկայությունից։ Staff.am-ի զեկույցի տվյալները ցույց են տալիս, որ հատկապես ֆինանսաբանկային և ՏՏ ոլորտներում մասնագետների աճի միտումը կշարունակվի, ինչը հնարավորություն է տալիս նոր մասնագետներին դիտարկել այս ոլորտներում աշխատելու հնարավորությունները։
ԱԲ-ի ազդեցությունը աշխատաշուկայում․ մարտահրավերներ և հնարավորություններ
Արհեստական բանականության զարգացումը և ինտեգրումը զգալի ազդեցություն ունեն աշխատաշուկայի վրա՝ ստեղծելով ինչպես նոր հնարավորություններ, այնպես էլ մարտահրավերներ։
Նոր աշխատատեղերի ստեղծում և պահանջարկ
ԱԲ-ն արագորեն ներթափանցում է բոլոր ոլորտներ՝ տնտեսականից մինչև առողջապահություն, ՏՏ-ից մինչև արդյունաբերություն, և ստեղծում է նոր մասնագիտություններ, որոնք տարիներ առաջ անհնար էին թվում։ Պատկերացրեք մի աշխարհ, որտեղ ձեր գործընկերը ոչ թե մարդ է, այլ խելացի ալգորիթմ: Գիտաֆանտաստիկ պատմության է նման, սակայն այս իրականությունն արդեն շատ մոտ է:
ԱԲ-ի զարգացումը նպաստում է նոր մասնագիտությունների առաջացմանը, ինչպիսիք են տվյալագիտությունը, մեքենայական ուսուցումը և ԱԲ ինժեներիան։ ԱԲ-ով աշխատող ձեռնարկատիրական հավելվածների թիվը վերջին չորս տարիների ընթացքում 270% աճ է գրանցել՝ մեծացնելով որակյալ մասնագետների պահանջարկը։
Աշխատաշուկայում նոր հնարավորությունները ներառում են ինչպես տեխնոլոգիական լուծումների մշակումը, այնպես էլ դրանց ինտեգրումը ավանդական ոլորտներում, ինչպիսիք են առողջապահությունը, կրթությունը, արտադրությունը և այլն։
Աշխատանքի բնույթի փոփոխություն
ԱԲ-ն ոչ միայն փոխում է աշխատանքի բնույթը, այլև սահմանները: Այն ավտոմատացնում է պրոցեսները, որոնք ժամանակին պահանջում էին մարդկային ռեսուրսների մեծ ներգրավվածություն: Օրինակ՝ հաճախորդների սպասարկումը (չաթ-բոտերի միջոցով), արտադրական գծերի մշտադիտարկումը, տվյալների վերլուծությունը այժմ ավելի արագ ու արդյունավետ են՝ ԱԲ գործիքների շնորհիվ:
Արդյունքում, աշխատանքի բնույթը տեղափոխվում է ստեղծագործականության, վերլուծության և միջանձնային հմտությունների դաշտ, որտեղ մեքենաները չեն կարող փոխարինել մարդուն: Սա նշանակում է, որ մեր հմտությունների համալիրը պետք է հարմարվի նոր պայմաններին:
Կրթության և վերապատրաստման անհրաժեշտություն
ԱԲ-ի հետ համահունչ քայլելու համար անհրաժեշտ է կրթական համակարգի արմատական բարեփոխում: Տեխնոլոգիական և միջոլորտային նոր հմտությունները պետք է դառնան ուսումնական ծրագրերի անբաժան մասը: Միևնույն ժամանակ, գործող աշխատուժի համար կարևոր է վերապատրաստման ծրագրերի ներդրումը:
Հայաստանյան մի շարք կրթական ծրագրեր արդեն ուղղված են այս խնդիրների լուծմանը: Դրանցից մեկին շատերդ արդեն հասցրել եք ծանոթանալ:
ԱԲ-ի զարգացումը ոչ միայն մարտահրավերներ է ստեղծում, այլև նոր հնարավորություններ է բացում աշխատաշուկայում։ Այս հնարավորություններից առավելագույնս օգտվելու համար անհրաժեշտ է ներդնել կրթական և տնտեսական ռազմավարություններ, որոնք կաջակցեն ինչպես նոր սերնդի, այնպես էլ գործող աշխատուժի պատրաստությանը՝ ապահովելով նրանց հարմարեցումը նոր իրողություններին։
Հմտությունների պահանջարկ․ IQ թե՞ EQ
Չնայած տեխնիկական հմտությունների կարևորությանը, որոնք անհրաժեշտ են աշխատաշուկայում նոր տեխնոլոգիաների կիրառման և զարգացման համար, փափուկ հմտությունները շարունակում են մնալ չափազանց կարևոր։ Թիմային աշխատանքի, արդյունավետ հաղորդակցման, ստեղծագործական մտածողության և հուզական ինտելեկտի դերը դժվար է թերագնահատել։
Ապագայի աշխատաշուկայում հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ կլինի ոչ միայն տեխնիկական գիտելիքներ, այլ նաև էմոցիոնալ ինտելեկտ: Մեքենաները կարող են ունենալ IQ, բայց մենք ունենք EQ։
Սաթյա Նադելլա
Microsoft-ի գլխավոր տնօրեն
Տեխնոլոգիաները կարող են փոխել աշխատանքի բնույթը, բայց մարդ-մեքենա համագործակցությունը և մարդկային արժեքների պահպանումը հնարավոր է միայն ուժեղ փափուկ հմտությունների շնորհիվ։ Աշխատաշուկայի ապագան պատկանում է նրանց, ովքեր կկարողանան համադրել տեխնիկական գիտելիքները մարդկային առանձնահատկությունների հետ։
Հեռավար աշխատանքի հնարավորությունների ընդլայնում
ԱԲ-ն զգալիորեն ընդլայնում է հեռավար աշխատանքի հնարավորությունները: Ժամանակակից գործիքները թույլ են տալիս աշխատել աշխարհի ցանկացած կետից՝ առանց արդյունավետությունը կորցնելու:
Հայաստանի համար սա հատկապես կարևոր է, քանի որ հնարավորություն է տալիս տեղի մասնագետներին աշխատել միջազգային ընկերությունների հետ՝ առանց երկիրը լքելու։ Սա նպաստում է որակյալ մասնագետների պահպանմանը երկրում և բարձրացնում է նրանց մրցունակությունը համաշխարհային շուկայում։
Հայաստանի տեխնոլոգիական ոլորտի դիրքի ամրապնդում գլոբալ մակարդակում
Հայաստանի տեխնոլոգիական ոլորտը ամրապնդում է իր դիրքը գլոբալ մակարդակում՝ շնորհիվ ԱԲ լուծումների զարգացման։ Հայաստանի տեխնոլոգիական ընկերություններն արդեն ակտիվորեն ներգրավված են միջազգային շուկայում՝ առաջարկելով ԱԲ-ով հիմնված լուծումներ տարբեր ոլորտներում, ինչպիսիք են ֆինանսները, առողջապահությունը, գյուղատնտեսությունը և կրթությունը։ Տեղական ընկերությունները համագործակցում են առաջատար տեխնոլոգիական հարթակների հետ՝ ձևավորելով գործընկերային կապեր և ապահովելով Հայաստանի ներկայությունը տեխնոլոգիական առաջընթացի առաջնագծում։ Այս գործընթացը նպաստում է նաև արտասահմանյան ներդրումների ներգրավմանը, ինչը լրացուցիչ խթան է երկրի տնտեսության զարգացման համար։Հայաստանյան ՏՏ ոլորտին, դրա զարգացման ծրագրերին, ուժեղ և թույլ կողմերին առավել մանրամասն կարող եք ծանոթանալ Beyond podcast-ի 10-րդ էպիզոդում։
Արհեստական բանականությունը բացում է նոր դռներ և վերափոխում աշխատաշուկան։ Հայաստանում այս տեխնոլոգիայի զարգացումը կարող է մեծ ազդեցություն ունենալ երկրի տնտեսության վրա՝ այն դարձնելով ավելի մրցունակ և դինամիկ։ Եթե դուք դեռ փնտրում եք ձեր տեղը աշխատաշուկայում, ապա ԱԲ ոլորտը կարող է դառնալ այն տարածքը, որտեղ դուք կգտնեք ձեր կոչումը։ Ինչպես ասում է Չարլզ Դարվինը․
Տեսակներից գոյատևում է ոչ թե ամենաուժեղը, կամ ամենախելացին, այլ այն, որն ամենաարագն է ադապտացվում փոփոխություններին
Որպեսզի կարողանաք քայլել այս փոփոխություններին համընթաց, կարևոր է սկսեք այսօր՝ սովորելով, փորձելով և չվախենալով նոր մարտահրավերներից։
Աշխատաշուկայի արդի միտումների և ապագա հնարավորությունների մասին ավելի մանրամասն կարդացեք staffmedia.am-ում ներկայացված “ՀՀ աշխատաշուկա 2024” զեկույցում և միացեք մեզ՝ բացահայտելու ապագայի նոր հնարավորությունները։
