Ավտոմատացում, արհեստական բանականություն, ֆուտուրիզմ, տարբեր մտավոր աշխատանքների անհետացումներ, ինչպես ներկայում, այնպես էլ ապագայում, ավելի ճիշտ, դրանց փոխարինումը մեքենաներով… այս ամենն իսկապես սպառնալից է: 21-րդ դարը մի տեսակ լի է սպառնալիքներով և անորոշություններով: Պիտի խոստովանեմ, որ մի պահ ահաբեկված էի այս ամենով, հատկապես իբրև ծնող: Ուզում էի հասկանալ, թե ինչպիսի կրթական կամ զարգացման միջավայրում պետք է երեխաներս մեծանան, որպեսզի լինեն մրցունակ 15 տարի հետո: Եվ այստեղ սկսվեց իմ ճամփորդությունը՝ բացահայտելու ապագայի հմտությունները, ստեղծարարությունը, նորարարությունը և թե առհասարակ, ինչպես է աշխատում և զարգանում մարդու ուղեղը:
Զարգացնենք Ստեղծարարությունը, ինչու և ինչպես
– Ստեղծարարուրությունն անհրաժեշտ է երաժիշտների, արվեստագետների, գրողների և գյուտարարների համար: Սխալ է: 21րդ դարում ստեղծարարությունը և հնարամտությունը կենսական նշանակություն ունեն՝ ցանկացած ոլորտում հաջողություն ունենալու համար, լինի դա բիզնես, թե՝ անհատ:
– Ստեղծարար ծնվում են, չեն դառնում: Սխալ է: Բոլոր մարդիկ էլ ունեն ստեղծարարություն, սակայն բոլորը չէ, որ կարողացել են բացահայտել դա իրենց մեջ:
Որպեսզի հասկանանք, թե ինչպես է ստեղծագործում մեր ուղեղը, եկեք համեմատենք այն համակարգչի պրոցեսորի (Կենտրոնական մշակիչ հանգույցը, CPU) հետ, որն ըստ էության վերջինիս ուղեղն է: Այն հիմնված է թվաբանական տրամաբանության վրա և իրականացնում է հրահանգներ, մաթեմատիկական պարզ և բարդ գործողություններ:
Հիմա անդրադառնանք մարդու ուղեղի աշխատանքին: Այն, ինչպես գիտենք, ունի երկու կիսագունդ՝ ձախ և աջ:
Ուղեղի ձախ կիսագունդը պատասխանատու է գծային, հաջորդական, տրամաբանական և վերլուծական մտքի համար, այն ակտիվանում է, երբ հանդիպում է ինչ-որ ծանոթ երևույթի, համեմատաբար դանդաղ է, ըմբռնում է իրար հետ փոխկապակցված երևույթներ, վերահսկելի է մեր կողմից:
Ուղեղի աջ կիսագունդը ձախից շատ է տարբերվում իր գործառույթներով: Այն ինտուիտիվ է, անկանխատեսելի, ոչ բանական, համապարփակ, պատասխանատու է նորության և թարմության համար: Ակտիվ վիճակում այն կարող է ըմբռնել ոչ փոխկապակցված երևույթներ և կապ ստեղծել դրանց միջև: Ինչից էլ, ըստ էության, զարգանում է ստեղծարարությունն ու ծնվում նորարարությունը: Այն կարծես մեր երրորդ աչքը լինի:
Աջ կիսագնդի շնորհիվ ենք մենք գեներացնում յուրահատուկ գաղափարներ, տեսնում նոր հնարավորություններ, ճկուն հարմարվում նոր իրողություններին, օգտագործում երևակայությունը բարդ խնդիրներ լուծելիս:
Աջ կիսագունդը կարծես մեր ուղեղի գուգլը լինի, փնտրում է տարբեր խնդիրների լուծումներ և պատասխաններ, անգամ այն ժամանակ, երբ մենք լրիվ ուրիշ գործով ենք զբաղված կամ քնած ենք: Հավանաբար, կհիշեք դեպքեր, երբ ինչ-որ բարդ խնդրի լուծում ոչ մի կերպ չէր գալիս, և դուք սկսում եք այլ բանի մասին մտածել, ու հանկարծ նախորդ խնդրի լուծումը գալիս է ձեր մտքին: Դա հրաշքներ գործող այս կիսագնդի շնորհիվ է:
Եթե մի փոքր ուշադիր լինենք, ապա չենք կարող չնկատել, որ ձախ կիսագնդի աշխատանքը շատ նման է համակարգչի պրոցեսորի աշխատանքին: Ստացվում է, որ մենք ունենք 2 CPU՝ CPU 1 և CPU 2: Էնդի Հանթը, ծրագրավորման ճարտարագետ, մի շարք ծրագրավորման գրքերի հեղինակ, իր Պրագմատիկ մտածողություն և ուսուցանում գրքում մեր ձախ կիսագունդն անվանում է liner mode (L-mode) և աջ կիսագնդին՝ (Rich mode — R-mode): Ես կփոխառեմ այս տերմինները և կկիրառեմ իմ հոդվածի մեջ հետայսու:
21րդ դարում ավտոմատացումն ուղղված է հենց L-mode-ի գիտելիքների և ունակությունների վրա: Ստացվում է՝ մեզ պետք չե՞ն դրանք: Իհարկե, դրանք մեզ շատ անհրաժեշտ են, սակայն՝ R-mode-ի հետ միասին: Երկուսի զարգացումը պետք է զուգընթաց լինի:
L-mode-ի գիտելիքները շատ կարևոր են, դրանք ամուր հիմք են մեզ համար, սակայն՝ ոչ բավարար 21-րդ դարում հաջողություն ունենալու համար:
Ստեղծարարությունը խթանելու համար՝ ավանդական քննություններից զատ, անհրաժեշտ է դպրոցներում և համալսարաններում իրականացնել կրթական նախագծեր, ցանկալի է տարբեր առարկաներից մեկ նախագծի շրջանակներում, որտեղ ուսանողները թիմային աշխատանքի շնորհիվ գաղափարներ կգեներացնեն, խնդիրների լուծումներ կգտնեն ու կփորձարկեն, որևէ բան կստեղծեն, հետո իրենց ստեղծածը կներկայացնեն ու կստանան հետադարձ կապ փորձագետներից: Այսինքն՝ ակտիվ կօգտագործեն L-mode-ը R-mode-ի հետ միասին: Սա նաև կօգնի առարկաների նկատմամբ սեր արթնացնելուն, բացահայտման հմտությունները զարգացնելուն:
21-րդ դարում հաջողելու համար մեզ անհրաժեշտ է հավասարաչափ զարգացնել երկու կիսագնդերի հնարավորությունները:
L-mode-ը մեզ տալիս է հնարավորություն՝ մանրուքների մեջ խորանալու և նախագիծն իրականացնելու համար, իսկ R-mode-ը կենսական նշանակություն ունի մեր ինտուիցիայի, խնդիրներ լուծելու, ստեղծարարության համար:
Նույնը վերաբերում է կազմակերպություններում աշխատակիցների ուսուցման կազմակերպմանը: Ավանդական դասընթացներ կազմակերպելուց բացի, անգամ եթե դրանք անցկացվում են դասավանդման ժամանակակից ինտերակտիվ մեթոդներով, շատ ավելի կարևոր է ստեղծել միջավայր, որտեղ աշխատակիցները թիմով ուսումնական կամ փորձարարական նախագծեր կիրականացնեն: ՏՏ ոլորտում, օրինակ, շատ հայտնի են ուսումնական բազմաթիվ մարտահրավերները (challenge), ինչպես նաև hackathon-ները: Հոդվածներիցս մեկում կպատմեմ, թե ինչպես ենք մենք դա իրականացնում Սիներջի ընկերությունում:
Իսկ եթե ավելի անկեղծ լինեմ, ամեն մարդ ինքը պետք է ստեղծի մարտահրավերներ իր համար, հանդես գա անձնական նախաձեռնություններով: Օրինակ, այս հոդվածը գրելու համար, մինչ այդ ես բազմաթիվ գրքեր եմ կարդացել, հանդես եմ եկել այլ, ավելի գործնական նախաձեռնություններով աշխատանքի վայրում և հետաքրքիր փորձ ձեռք բերել: Այսինքն, ամեն մեկս պատասխանատու ենք մեր R-mode-ի զարգացման համար: Իմ հետագա հոդվածներից մեկում, ավելի մանրամասն կգրեմ իմ փորձի մասին:
Ի դեպ, R-mode-ում լինել, բոլորովին չի ենթադրում պարտադիր զբաղվել ձեռներեցությամբ. դա նշանակում է խնդիրներ նկատել, փորձել լուծումներ գտնել և հանդես գալ նախաձեռնությամբ, կարող է լինել անգամ միևնույն աշխատանքն ավելի նորովի, օպտիմալ և հետաքրքիր դարձնելը, նոր գիտելիքներ ձեռք բերելը:
Այս ոլորտի ուսումնասիրումը դարձել է ինձ համար վերջին երկու տարում ամենահետաքրքիր ճանապարհորդությունը: Այս բլոգի միջոցով պատրաստվում եմ գրել թեմայի շուրջ հոդվածների շարք՝ օգնելու համար բոլոր այն մարդկանց, որոնք ևս ցանկանում են օգտագործել իրենց ստեղծարար ներուժն առավել լիարժեք:
