Աշխատաշուկան հիմնարար փոփոխությունների է ենթարկվում. պատկերը փոխվում է ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ մեզ մոտ՝ Հայաստանում: Եվ որքան էլ պատճառները տարբեր լինեն, արդյունքը մեկն է՝ մեծաթիվ կրճատումներ, աշխատաշուկայի վերադասավորում։
Կրճատումները միջազգային շուկայում
Փորձենք ստանալ ամբողջական պատկեր՝ իրավիճակը հասկանալու համար: 2020 թվականի կովիդյան մեկուսացումների ժամանակ ՏՏ ոլորտը մեծ վերելք ապրեց. մարդկանց պետք էին նոր համակարգեր, նոր հնարավորություններ, և դա խթանեց ՏՏ ոլորտի աճը, ընկերություններն ընդլայնվեցին, նոր ստարտափներ և ընկերություններ հիմնվեցին: 2022 թվականի փետրվարին ՌԴ կողմից սանձազերծված պատերազմը, դրա դեմ ձեռնարկված բազմաթիվ պատժամիջոցները բերեցին փոխարժեքների կտրուկ տատանումների և վառելիքի գների աճի մի շարք այլ հետևանքներով հանդերձ:
Արդյունքում առաջացան ֆինանսավորման հետ կապված խնդիրներ, ընկերությունները գնացին կրճատումների ճանապարհով:
Կրճատումները սկսվել էին դեռևս ամռանը, սակայն նոյեմբերին կարծես ստացան ամենամեծ թափը:
Ըստ Layoffs.fyi թրեքինգային կայքի տվյալների՝ Meta-ն նոյեմբերի 9-ի դրությամբ կրճատել է 11 հազար աշխատող, Amazon-ը՝ 10 հազար, Twitter-ը՝ ավելի քանի 3500:
Նույն աղբյուրը տալիս է մեզ նաև համապարփակ տվյալներ՝ 2022-ին կրճատված մասնագետնետի թիվը հատում է 130 հազարի սահմանը:
Նայենք մեկ այլ կայքի տվյալները. Dataconomy.com-ը առանձնացրել է տեխնոլոգիական ոլորտի ընկերությունները և կրճատումների թիվը 2022-ի համար:
Միևնույն ժամանակ, պետք է հաշվի առնել, որ, օրինակ, թվիթերյան կրճատումները կապված են Իլոն Մասկի հետ. նա երկար ժամանակ տևած բանակցություններից հետո ձեռք բերեց սոցցանցը և կրճատեց 7,500 աշխատակիցների գրեթե 50%-ը՝ հայտնվելով սկանդալների կիզակետում:
Աշխատակիցներին ուղղված նամակում Meta-ն գլխավորող Մարք Ցուկերբերգը նշում է, որ սխալ է հասկացել կանխատեսումները. 2020-ի կովիդյան աճից հետո ակնկալվում էր, որ այդ տեմպը կպահպանվի, սակայն տեղի ունեցավ հակառակը: Եվ հիմա բիզնեսը պետք է գնա ծախսերի օպտիմալացման ուղով՝ առաջին հերթին կրճատումների և աշխատանքի վերաբաշխման միջոցով:
Նայելով ընդհանուր տենդենցին՝ չենք կարող չհամաձայնել Վաշինգտոն Փոստ օրաթերթի կանխագուշակումների հետ. սա իսկապես կարող է դառնալ Բիք Թեք դարաշրջանի ավարտը:
Կրճատումները ՌԴ–ում
Պատերազմի արդյունքում ՌԴ-ի հանդեպ կիրառված պատժամիջոցները թուլացրեցին ՏՏ ոլորտը. մի շարք միջազգային ընկերություններ հեռացան շուկայից, իսկ մնացած ընկերություննեը կանգնեցին լուրջ խնդրի առաջ, քանի որ բազմաթիվ անհրաժեշտ համակարգեր դադարեցրեցին իրենց գործունեությունը երկրի տարածքում: Եթե խոսենք թվերով, ապա 2022 թվականին ՌԴ-ում ՏՏ շուկան կրճատվել է 39%-ով՝ ըստ IDC-ի (International Data Corporation):
Կրճատումները ՀՀ–ում
Մեզ մոտ մի փոքր այլ է պատկերը: Ի տարբերություն այլ երկրների՝ մեզ մոտ տեղի է ունենում դրամի արժևորում դոլարի հանդեպ, ինչի հետևանքով մենք դադարում ենք գայթակղիչ շուկա լինել միջազգային ընկերությունների համար:
Դրա արդյունքում երկրի համար հիմնաքարային ուղղություն համարվող ՏՏ-ն մեծ հարվածներ է ստանում: Դրա արդյունքում մասնագետների մի մասը կորցնելու է աշխատանքը, նոր մասնագետների մուտքը շուկա կանգ է առնելու, կանգ են առնելու ֆինանսական հոսքերը:
Ո՞ր մասնագետներն են կրճատման վտանգի տակ
Հաշվի առնելով ընդհանուր լարված մթնոլորտն ու աշխատանքի վերաբերյալ մարդկանց մտահոգությունները, մենք որոշեցինք զրուցել ՄՌԿ ոլորտի մասնագետների հետ՝ հասկանալու համար, թե ինչ անել կրճատվելու դեպքում:
Նախ՝ մեզ համար հետաքրքիր էր լսել, թե որ մասնագետներն են կրճատման վտանգի տակ:
HR մենեջեր Էմմա Մարգարյանի կարծիքով՝ կրճատման վտանգի տակ են ոչ տեխնիկական մասնագիտությունները՝ հաճախորդների սպասարկման մասնագետներ, մարքեթինգային և մարդկային ռեսուրսների կառավարման ոլորտների մասնագետներ:
Մեկ այլ ՄՌԿ մասնագետ, ով ցանկացավ անանուն մնալ, նշեց, որ կրճատումների ստրատեգիան տարբեր ընկերությունների մոտ տարբեր է՝ որոշ ընկերություններ կրճատում են սկսնակ և միջին օղակի աշխատակիցներին, իսկ որոշները աշխատանքից ազատում են senior-ներին՝ խնայելով բարձր աշխատավարձների համար նախատեսված ծախսերը:
Իսկ ի՞նչ անել, եթե ձեզ կրճատել են
Նախ, ստեղծված իրավիճակում մեծաքանակ կրճատումները կապված են ստեղծված իրավիճակի և ընկերության ֆինանսական խնդիրների հետ: Դա ոչ մի կերպ չի բնորոշում ձեզ որպես մասնագետ, նման բաները որքան էլ ցավալի լինեն, բայց բնական են և կարող են պատահել բոլորի հետ:
Շատ կարևոր է թևաթափ չլինել՝ միևնույն ժամանակ հիշելով, որ բացասական էմոցիաները լրիվ բնական են, դրանք պետք չէ արհամարհել կամ ճնշել, այլ պետք է գտնել դրանք վերապրելու լավագույն տարբերակը:
Մենք զրուցել ենք Syrve ընկերության ռեքրութինգի մենեջեր Տիգրան Բարսամյանի հետ և ներկայացնում ենք նրա խորհուրդները.
● Նախկին ընկերությունից խնդրել recommendation letter` նամակ, որը կլինի ձեր մասնագիտական հմտություններն ամրագրող փաստաթուղթ:
● Ակտիվացնել և գրագետ վարել LinkedIn սոցիալական ցանցը, ստեղծել մասնագիտական համայնք, շփվել հավաքագրման մասնագետների հետ:
● Հետևել օգտակար էջերի, ահա մեկ օրինակ:
Մի քանի խորհուրդ էլ ավելացնենք մեր կողմից.
● Մի կտրեք բոլոր կապերը, մի այրեք կամուրջները, փորձեք նախկին գործընկերների հետ դրական հարաբերությունների մեջ մնալ, ո՞վ գիտի, թե վաղը ով որտեղ կհայտնվի և ինչով կկարողանա օգնել մյուսին:
● Հիշեք բարեվարքության մասին, մանավանդ, սոցիալական ցանցերում (մասնավորապես՝ LinkedIn-ում): Բնական է, որ դուք զայրացած եք կրճատման փաստից, բայց անգամ ամենաանարդար իրավիճակի մասին կարելի է բարձրաձայնել զուսպ և պրոֆեսիոնալ տարբերակով:
● Մշակեք ծրագիր՝ պլան մաքսիմումով և պլան մինիմումով, հիշեք, որ միշտ կարելի է բանակցել, կարելի է գալ կոմպրոմիսի: Առաջին հայացքից ոչ այնքան գրավիչ թվացող աշխատանքը կարող է շատ կարճ ժամանակում դառնալ այն, ինչից դուք հաճույք կստանաք երկար տարիներ:
● Օգտագործեք ժամանակն ինքնակրթվելու, մասնագիտական հմտությունները կատարելագործելու վրա:
Կանխատեսումների փոխարեն
Նման բարդ իրավիճակում կանխատեսումները որևէ առարկայական օգուտ չունեն: Մենք կարող ենք ձեռնարկել կարճաժամկետ քայլեր, օրինակ՝ ՀՀ կառավարության կողմից դրամի և դոլարի փոխարժեքների վերահսկողություն, որը թույլ կտա պահպանել մեր շուկայի գրավչությունը միջազգային ընկերությունների համար:
Միևնույն ժամանակ՝ մենք իսկապես չգիտենք, թե ինչպիսի ռազմական, քաղաքական և տնտեսական տեղաշարժեր կարող են լինել, ուր կարող է գնալ աշխարհը և ինչ փոփոխություններ կարող են լինել: Որքան էլ որ պատկերը մտահոգիչ լինի, մենք պետք է հիշենք մեկ բան՝ մենք կկարողանանք հաղթահարել ցանկացած փորձություն, կկարողանանք հարմարվել փոփոխվող պայմաններին: Մենք դա արել ենք բազմաթիվ անգամներ և կանենք նորից:
