Եթե վարագույրը բացենք և ճշտենք մեր ուշադրության կենտրոնը, ապա կնկատենք թատերական աշխարհի մաս կազմող մի գրավիչ թեմա:
Երբևէ, որևէ մեկի մտքով անցե՞լ է, որ ամենօրյա աշխատանքը կարող է օրինակ վերցնել թատրոնի զարմանահրաշ կառուցվածքից:
Գուցե հպանցիկ հայացքն անհեթեթ համարի այս միտքը, բայց հավատացեք՝ արժե ժամանակ տրամադրել ու համոզվել հակառակի մեջ։
Թատրոնի դերը մասնագիտական կյանքում
Թատրոնը ոչ միայն արվեստի բազմաճյուղ ընտանիքի մեկ անդամ, այլև մեր օրերում պահանջված հմտությունների վարպետության դաս է, որի առկայությունը մասնագիտական կյանքում չափազանց կարևոր է։
Փորձենք հիմնավորել։
Թատրոնի դերասանական կազմն իր անհատականությունների, տաղանդների և յուրահատկությունների խճանկարով ստեղծում է եզակի մի ոսպնյակ, որի միջոցով այլ մասնագիտության տեր մարդկանց հնարավորություն է տրվում արժեքավոր դասեր քաղել: Այն ունի մասնագիտական հմտությունները գերլարելու ուժ՝ աշխատանքային միջավայրը վերածելով հաջողության բեմի:
Ընդունենք, որ դերասանական կազմը կատարյալ օրինակն ու մարմնացումն է թիմային աշխատանքի: Յուրաքանչյուր դերասան, անկախ իր դերամասի չափից, վճռորոշ ներդրում է կատարում ներկայացման հաջողության մեջ: Նույնն է նաև աշխատավայրում (թատրոնում դա բեմն է), որտեղ նախագծերը հաճախ պահանջում են տարբեր մասնագետների հմտությունների և ներդրումների համատեղում: Այստեղ ամենակարևորը ամեն մի անհատի ներդրումն ընդունելն ու գնահատելն է:
Ընդունելով խմբի բոլոր անդամների ներդրումը, ներառյալ նրանց, ովքեր օժանդակ դերերում են, մենք մեծացնում ենք արժեքի և պատկանելության զգացումը՝ այդպիսով խթանելով ավելի համագործակցային և ավելի արդյունավետ միջավայր:
Թատրոնը մի վարժանք է, որը տեղի է ունենում վերահսկվող… քաոսում
Մեկը մյուսին հաջորդող ստեղծագործությունները դինամիկ են, հետևաբար, դերասանական կազմի՝ թատերական ամբողջ անձնակազմից, պահանջվում է արագ հարմարվել փոփոխություններին՝ լինի դա սցենարի վերջին պահի փոփոխություն, բացակայող դերակատար, թե ուշացած հուշում:
Միայն դիտելով, թե դերասանական կազմն ու մյուսներն ինչ շնորհքով կամ ինչպիսի արագությամբ են հաղթահարում անակնկալ խոչընդոտները, կարելի է համարել, որ ներկա ենք եղել ստեղծաբանության (improvisation) և հարմարվողականության վարպետության դասին:
Հարմարվողականությունն անգնահատելի է արհեստավարժ աշխարհում, որտեղ փոփոխությունները հաստատուն երևույթներ են հաճախ: Նրբությամբ քողարկել անսպասելի թերացումը և մեծ ճնշման ներքո պահպանել խաղի շարունակականությունը, բեմում հղկված այն հմտությունն է, որը հավասարապես կիրառելի է այլ՝ տարաբնույթ աշխատավայրերում: Թատրոնը հուշում, սովորեցնում է խնդիրների լուծման ճկուն և նոր ձևեր, որոնք իրենց հերթին հանգեցնում են ստեղծագործ լուծումների։
Թատրոնում դրական կամ բացասական արձագանքները, որոնք կարող են գալ բեմադրիչի, ձևավորող նկարչի, նույնիսկ հանդիսատեսի կողմից, անընդմեջ են՝ շարունակական։ Գործընթացի էական մասը բարեկրթող քննադատությունն է, որի առաջարկած պատկերացումները մղում են կատարելագործման:
Այդպես է նաև արհեստավարժ միջավայրում, որտեղ կատարելագործվելու և ստեղծարար մոտեցում ձեռք բերելու համար կենսական է կառուցողական արձագանքի դերը։
Խոսքը մշակույթ ձևավորելու մասին է, այնպիսի մշակույթ, որտեղ արձագանքները ողջունելի են և գործում են այն գիտակցությամբ, որ աճի միակ երաշխավորը հավաքական աշխատանքն է, որն առաջ կարող է մղվել միայն բաց երկխոսության և փոխադարձ աջակցության առկայությամբ: Բաց, կառուցողական արձագանքների այսպիսի մշակույթը մեծապես կնպաստի որևէ խմբի կամ կազմակերպության կատարելագործմանը: Սովորել ազնվորեն արձագանք տալ, նաև ընդունել մի հմտություն է, որի միջոցով կարելի է բարելավել ոչ միայն մեր մասնագիտական կյանքը, այլև մեր հարաբերությունները:
Թատրոնը՝ որպես մարդկային հոգու ուսումնասիրության կարողություն
Իր հիմքում թատրոնը մարդկային վիճակի ուսումնասիրություն է:
Դերասանները խորանում են իրենց հերոսների հոգեբանության մեջ՝ մարմնավորելով նրանց հույզերը, գործողությունների տուն տվող շարժառիթները և տարակարծությունները:
Կերպարը հարազատորեն կառուցելու համար աշխարհը պետք է դիտել նրա աչքերով:
Այլոց տեսակետներն ու զգացմունքները հասկանալու և հարգելու կարողությունը կարող է հանգեցնել խմբային աշխատանքի ավելի ներդաշնակ և արդյունավետ դինամիկայի:
Առողջ և օրինակելի է ա’յն աշխատավայրը, որտեղ գնահատվում, խրախուսվում է մտքերի բազմազանությունը, որտեղ խնդիրները լուծվում են ոչ թե մրցակցության և գերակայության, այլ առավելապես փոխըմբռնման և փոխզիջումների միջոցով…։
Թատրոնի դերը ղեկավարների համար
Թատերական բեմադրությունը դաս է բոլոր ղեկավար դերեր ստանձնած մարդկանց համար։ Հատկապես, եթե նրանք ընդունակ են «տեսնել», թե ինչպես է բեմադրիչը միավորում-ուղղորդում դերասանների բազմազան խումբը դեպի ընդհանուր տեսլական:
Սա ոչնչով չի տարբերվում մասնագիտական այլ ասպարեզների ղեկավարներից ակնկալվող աշխատանքից, որոնց գլխավոր պարտականությունն է իրենց ենթակայության տակ գործող մարդկանց ոգեշնչել և առաջնորդել դեպի ընդհանուր նպատակ: Բեմադրիչից ակնկալվում է ղեկավարել տարբեր անհատականություններ, բացահայտել նրանց կարողությունների լավագույնը, իսկ մի՞թե նույնը չենք կարող ասել այլ ասպարեզների մասին։ Թատերական կամ ոչ թատերական միջավայրում բեմադրիչ-ղեկավարների համար կարևորագույն գործոններ են հստակ հաղորդակցությունը, ինչպես նաև ընդհանուր նպատակին հասնելու համար մարդկանց ոգեշնչելու և համախմբելու կարողությունը:
Թատերական բեմադրությունը՝ նվիրումի և կարգապահության վկայություն
Թատերական բեմադրությունը նվիրումի և կարգապահության յուրօրինակ վկայություն է: Տող ու էջեր անգիր անելուց մինչև շարժումների կատարելագործում, դերասանական կազմը ժամանակ ու ջանք է ներդնում՝ հաճախ կյանքի այլ պարտականությունների հետ հավասարակշռելով իր հրայրքը (passion)։
Այս նվիրումը հուշում է մի կարգապահության մասին, որն անհրաժեշտ է որևէ ոլորտում որևէ նախագիծ իրականացնելիս: Այն խոսում է առաջնահերթություններ սահմանելու, ժամանակի կառավարման և հնարավոր լավագույնին հասնելու ձգտման մասին, հատկություններ, որոնք որքան կարևոր են բեմում, նույնքան և կարևոր են որևէ այլ նախագծում կամ ձեռնարկությունում:
Թատրոնը, թիմային հաղորդակցումը և համագործակցությունը
Բեմում երկխոսությունը շատ ավելին է, քան սովորական խոսքերի փոխանակումը։
Անդրադառնանք, որ լսելու և արձագանքելու վրա է հիմնված, թե ինչ են տալիս մեզ տեսարանի մասնակից դերասանները: Այս գործոն ներգրավվածությունն էական է ոչ միայն պատումը խթանելու, այլև ներկայացումն առաջ տանելու համար:
Եվ իսկապես, արդյունավետ հաղորդակցությունը կախված է լսելու և մտածված արձագանքելու կարողությունից՝ ստեղծելով գաղափարների դինամիկ փոխանակում, որը մեծացնում է փոխըմբռնումը և հավաքական արդյունքը:
Երբ հավաքվում, միավորվում են դերասանական կազմը և ամբողջ թատերական խումբը, միմյանց աջակցելով ստեղծում են շատ ավելի մեծ մի բան, քան տարբեր մասերի գումարը՝ դա գեղեցիկ երևույթն է:
Համագործակցության այս մակարդակը պահանջում է ոչ միայն փոխադարձ հարգանք և վստահություն, այլև նվիրում և հավատարմության հանդեպ վերջնական նպատակ։
Արհեստավարժ աշխարհում մարդկանց մեջ ներարկելով միասնության և ընդհանուր նպատակի այս զգացումը՝ կարելի է հասնել նշանակալի նվաճումների: Դա տարբեր շնորհքների և հեռանկարների համադրման ուժն է, որը շարժվում է դեպի ընդհանրական թիրախը:
Փաստորեն, ակնհայտ է, որ թատրոնի աշխարհը հարուստ պատկերացումներ է տալիս համագործակցության, հաղորդակցության և մարդկային փոխազդեցության նրբերանգների մասին:
Ներկայացման դերասանական կազմն ու խումբն արժեքավոր օրինակ են այլ ոլորտների մասնագետների համար
Ներկայացման դերասանական կազմն ու խումբը, թատերգությունը կյանքի կոչելու իրենց ճիգով, արժեքավոր օրինակ են այլ ոլորտների մասնագետների համար:
Այս պատկերացումներով կարելի է ստեղծել ու խթանել այնպիսի միջավայրեր, որտեղ հնարավոր կլինի նպաստել հաջողությանը, նշել անհատական ներդրումները, ստեղծագործական ունակությունները, որոնք էլ, իրենց հերթին, աներկբայորեն հնարավոր կդարձնեն մեծ ու փոքր ձեռքբերումները։
