staff.am #CareerStories ոգեշնչող պատմությունները շարունակվում են։ Այս անգամ մեծ ուրախությամբ Ձեզ ենք ներկայացնում Foundation for Armenian Science and Technology (FAST) Հիմնադիր տնօրեն Արմեն Օրուջյանի հետ հատուկ հարցազրույցը։
Արմեն Օրուջյանի հետ խոսել ենք իր կարիերայի անցած ուղու, հաջողությունների ու FAST-ի նախագծերի մասին։
Տեսանյութն անգլերեն է՝ ուղեկցված հայերեն թարգմանությամբ։ Հարցազրույցի հայերեն տարբերակը ներկայացված է նաև ստորև՝ StaffBlog-ում։
Մասնագիտական զարգացման ի՞նչ ուղի եք անցել։
Ես երկար և բարդ ճանապարհ եմ անցել: Մի բան կարող եմ ասել՝ կարիերայի ուղին երբեք հարթ չի եղել: Կյանքը միշտ մատուցում է անակնկալներ ու տալիս է նոր հնարավորություններ: Եթե դու բաց ես ու պատրաստ դրանց առաջ, ապա, անշուշտ, օգտվում ես ընձեռված հնարավորություններից և առաջ շարժվում քո մասնագիտական ուղով:
Երեսուն տարի առաջ՝ տասնհինգ տարեկան հասակում Արմեն Օրուջյանը տեղափոխվեց ԱՄՆ ու միանգամից բախվեց մարտահրավերների՝ լեզվի չիմացություն, մշակութային խնդիրներ, անծանոթ միջավայր։
Ծնողներս, որոնց անչափ շատ եմ սիրում, այն աստիճան տեղեկացված չէին, որ կարողանային պատկերացնել, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Միացյալ Նահանգները: Հետևաբար չէին կարող լինել այնպիսի խորհրդատու, ով կկարողանար տալ համապատասխան խորհուրդ և գտնել համապատասխան լուծումներ:
Քոլեջ ընդունվելու առաջին փորձից հետո ես անցա ամբողջ դրույք ձեռնարկատիրական գործունեության ռեժիմի: Տասնյոթ տարեկան էի, երբ սկսեցի իմ առաջին բիզնես գործունեությունը:
Մինչև քոլեջ հետ վերադառնալը բազմաթիվ պատկերացումներ կային կյանքի վերաբերյալ՝ ինչ է կյանքը, և ինչ կարող ես դու անել իրականում: Ավարտեցի քոլեջը և արեցի բացարձակապես մեկ այլ բան, որը խիստ տարբերվում էր իմ բուն մասնագիտությունից: Ի վերջո, միջազգային ասպարեզում հայտնվելը կտրականապես փոխում է քո մտահորիզոնը և աշխարհայացքը:
Հիմնեցի կազմակերպություն, ընդգրկվեցի բարեգործական կազմակերպություններում, որոնք աջակցում էին աշխարհասփյուռ մարդկանց անել ավելին, քան ես կարող էի անել ժամանակին: Բայց նույնիսկ այս պարագայում, այնքան շատ փոփոխություններ և նոր հնարավորություններ են ներթափանցում քո կյանք՝ ՄԱԿ-ում պաշտոններ ստանձնելը, շահույթ հետապնդող և չհետապնդող ձեռնարկություններում որպես խորհրդական աշխատելը: Այս ամենը տեսանելի է դարձնում կարիերայի ուղին, որը սակայն չունի հստակ ուրվագծեր: Այն քեզ տանում է դեպի տարբեր կողմեր, որոնցով ճամփորդելու մասին ենթադրել անգամ չէիր կարող:
Բայց եթե միշտ բաց ես նոր հնարավորությունների համար և պատրաստ ես ուսերիդ կրել բոլոր մարտահրավերները, ի վերջո, ամեն բան իր արդյունքը կտա, բայց ոչ թե քո ակնկալիքների առումով, այլ նախքան այս ամենը քո փնտրած երջանկության և խաղաղության առումով:
Ո՞րն եք համարում Ձեր կարիերայում բեկումնային պահը, որից հետո բոլորովին նոր հնարավորություններ բացվեցին Ձեզ համար։
Առաջին մեծագույն փոփոխությունը, ինչպես արդեն նշեցի, Սովետական Հայաստանից Միացյալ Նահանգներ տեղափոխվելն էր տասնհինգ տարեկանում: Եվ այստեղ փաստն այն էր, որ ամեն բան իմ կյանքում հարյուր ութսուն աստիճանով փոխվել էր:
Երբ ես աշխատում էի տասնվեց տարեկանում, գիտեի, որ պետք է բացել ու փակել խանութը: Իսկ կվաճառվի ապրանքը թե ոչ, քեզ չի էլ հետաքրքրում, քանի որ անկախ ամեն ինչից, դու կստանաս քո հասանելիք գումարը շաբաթվա վերջ:
Հավելելով, Արմեն Օրուջյանը նշեց, որ սեփական բիզնեսի դեպքում աշխատանքը բացարձակապես այլ է: Հարկավոր է ունենալ այն վստահությունը, որ մինչև քո վարձատրությունը, կվարձատրվեն բոլոր աշխատակիցները։
Մեկ այլ նշանակալից պահ իմ կյանքում իմ ընկերներից մեկին՝ Լեյդ Գարի Ալլիսոնին հանդիպելն էր Հոլիվուդի Սանսեթ Բուլվար փողոցում, ով բացարձակապես այլ յուրօրինակ աշխարհից էր:
Նա գրող էր և լավ կապեր ունեցող անձ, ով դարձավ իմ խորհրդատուն և ուղղորդողը, սակայն մինչև վերջերս էլ ես չէի գիտակցում այդ ամենը: Նա գիտեր առավել, քան՝ ես: Ու հենց նրա հետ ունեցած բազմաբնույթ զրույցների արդյունքում ես հասկացա, որ ոչինչ չգիտեմ կյանքի մասին:
Հայաստանից դեպի Միացյալ Նահանգներ՝ երկու խիստ տարբեր աշխարհներ էին Արմեն Օրուջյանի համար: Եվ նա սկսեց առաջնորդվել մարդասիրական սկզբունքներով:
Հայ համայնքի հետ մեկտեղ գործունեություն ծավալեցինք արդեն այլ հարթակում` Միացյալ Նահանգներում ամեն տարի կազմակերպելով Ցեղասպանության տարելիցին նվիրված քայլերթ:
Մինչ 2000 թվականը չկար նման բնույթի որևէ միջոցառում, որտեղ մարդիկ կհավաքվեին Թուրքիայի հյուպատոսարանի առաջ: Եվ առաջին իսկ տարին Հոլիվուդի սիրտը համարվող Սանսեթ Բուլվար փողոցում շուրջ 40,000 մարդ մասնակցում էր այդ շարժմանը։
Ես ևս մեկ փոփոխություն կատարեցի իմ կյանքում։ Որոշեցի գալ Հայաստան և վերագտնել ինքս ինձ այստեղ իմ գործընկերների հետ միասին:
Ինչ սկզբունքներով եք առաջնորդվում ձեր կարիերայում, որոնք օգնում են շարունակական հաջողություններ ունենալ և արդյունավետ կառավարել։
Դա միայնակ անել հնարավոր չէ: Դա թիմային գործընթաց է: Պետք է անմնացորդ վստահես թիմիդ, հակառակ դեպքում ոչինչ չի ստացվի: Թիմն ամենաորոշիչներից է: Թիմը և կազմակերպության առաքելությունը. սրանք են այն երկու արժեքավոր կետերը, որոնք աշխատում են միմյանց զուգահեռ: Եթե քո կամ որևիցե այլ ընկերության առաքելությունը հստակ չէ, շատ դժվար կլինի ղեկավարել, քանզի դու չգիտես՝ ուր ես գնում, չունես հստակ նպատակակետ:
Ինչպիսի՞ն է Ձեր մոտեցումը աշխատակիցների մասնագիտական պատրաստվածությանը։ Արդյո՞ք այսօր հաջողության հասնելու համար ավելի կարևոր են անձնային որակները, սոֆթ հմտությունները, քան մասնագիտական կրթությունը։
Անձնային որակները (soft skills) և մասնագիտական հմտությունները (hard skills՝ հիմնական աշխատանքին վերաբերող հմտություններ) գործիքներ են, որոնք մարդը կամ ունի, կամ՝ ոչ: Եվ միայն մասնագիտական հմտություններ ունենալը, բայց անձնային որակներ չունենալու փաստը (համագործակցելու կամ գործի վերջնական արդյունքը պատկերացնելու համար), կկանգնեցնի մարդուն խոչընդոտների առաջ: Հարցազրույցի ժամանակ (նաև այն աշխատանքների համար, որ արվում է staff.am-ում) նախապես սահմանված մասնագիտական հմտություններին զուգահեռ պետք է հաշվի առնել նաև տվյալ մարդու էությունը, որում հենց արտացոլված են անձնային որակները, և թե արդյոք կարող է տվյալ մարդը աշխատանքային միջավայրում համապատասխան կերպ դրսևորել վերոհիշյալ հմտությունները:
Հայաստանը երեկ, ասյօր և վաղը․ խոսենք փոքր-ինչ մեր տաղանդների մասին։ Ինչպե՞ս է ընթանում աշխատաշուկայի զարգացումը Հայաստանում և ինչպիսի՞ն եք տեսնում հայաստանյան աշխատաշուկան ապագայում։
Դեռ աշխատելու և ձգտելու բավականին տեղ կա: Դա նորմալ է, քանի որ բավական երկար ժամանակ տարբեր պատճառներով հայաստանյան կրթական ենթակառուցվածքը համապատասխան չի եղել պահանջված չափանիշներին:
Ըստ պրն․ Օրուջյանի, այսօր արդեն ձեռնարկվում են տարաբնույթ քայլեր ու առաջընթացը երևում է։ Օրինակ, «ԵՄ Թումո ինժեներական և կիրառական գիտությունների համալիր» նախագիծը, որը նախատեսված է ոչ միայն պատանիների, այլ նաև մեծահասակների համար և ներառում է ավելի լայն հնարավորություններ ու գործիքներ։
Մենք կարիք ունենք վերազինել մեր հասարակությանը ավելի մեծ հմտություններով: Կան որոշակի մտքեր և տարվում է աշխատանք հենց այս ուղղությամբ, որոնց մասին սակայն կխոսենք ավելի ուշ։
Կպատմե՞ք նաև Foundation for Armenian Science and Technology (FAST)-ում Ձեր նախագծերի հաջողության մասին։ Ինչպիսի՞ նոր քայլեր են նախատեսվում առաջիկայում։
Մենք արդեն գործարկել ենք 20 նախնական ծրագիր: Ես կխոսեմ դրանցից մի քանիսի մասին: Մեկը Advanced Solutions Center-ն է, որը Creative Campus-ում է գտնվում: Մենք այստեղ կատարում ենք խորացված գիտական հետազոտություններ` ուղղված գիտական արդյունքի առևտրայնացմանը: Սա նոր մոդել է, որը մենք իրագործում ենք արհեստական բանականության և մեքենայական ուսուցման ոլորտներում մեր համահիմնադիրներից մեկի՝ Նուբար Աֆեյանի և նրա՝ Բոստոնում գտնվող թիմի հետ միասին:
Հատկանշական է, որ այս պրոդուկտները ունեն լուրջ պոտենցիալ Հայաստանի բիզնես աշխարհից դուրս «յունիքորն» դառնալու՝ այսինքն հաջողելու համար:
Եվս մեկ գոհունակություն առաջացրած ծրագիր, որի մասին շատ չենք խոսում, այլ զուտ գործում ենք, իրագործվել է Պաշտպանության նախարարության հետ համատեղ՝ նախատեսված երիտասարդ նորակոչիկների համար: Մենք նրանց վերապատրաստում ենք արհեստական բանականության և մեքենայական ուսուցման ոլորտներում: Վերջերս ենք ավարտին հասցրել մեր առաջին զորախմբի դասընթացը, որը տևել է վեց ամիս: Այժմ պատրաստվում ենք երկրորդին, որը լինելու է ավելի մեծ խմբաքանակով: Ելնելով որոշակի նկատառումներից՝ չեմ կարող իրական թվեր հրապարակել կապված մեր գործունեության հետ:
Մեր նպատակն է համոզված լինել, որ այս երիտասարդները բանակում անցկացրած երկու տարիներից հետո ձեռք կբերեն ավելի մեծ ներուժ և կդառնան ավելի կարող, քան նախկինում էին: Բանակը պետք է դառնա նրանց համար հպարտության առարկա, որտեղ նրանք կկրթվեն և կունենան ավելի լայն հնարավորություններ։
Մենք վերջերս ենք ավարտել նաև «Aspiring Female Entrepreneurs» գենդերային ծրագիրը: Սկսեցինք 70 երիտասարդ կանանց հետ, ովքեր, չունենալով որևէ բիզնես գործունեություն ծավալելու հիմք, հեռացան ծրագրից 19 սթարտափերով: Շատ ոգևորիչ է, քանզի մենք վերածեցինք այս կանանց ձեռնարկատերերի, բիզնես սեփականատերերի: «Startup Studio»-ի նպատակը նման բնույթի ծրագրերը շարունակական դարձնելն է:
Մենք ընդունում ենք մինչև տասնչորս սթարտափերի ամեն չորս ամիսը մեկ՝ տալով նրանց մեր գույքը անվճար օգտագործելու հնարավորություն թե՛ կեսգիշերին, թե՛ հանգստյան օրերին, օժանդակում ենք անվճար խորհրդատվությամբ: Բացի այդ նրանք հայտնվում են մեր կողմից ստեղծված մեկ այլ ծրագրի՝ «Angels Network»-ի ուշադրության կենտրոնում:
Հարցը ամփոփելով՝ Արմեն Օրուջյանը խոսեց ստարթափ էկոհամակարգի շղթայի մասին, որոնք միմյանց հետ շատ սերտ փոխկապակցված են։
Մենք ստեղծել ենք ծրագրերի շղթայական խումբ՝ «Aspiring Female Entrepreneurs», որտեղ մտքերը դառնում են սթարտափեր, ապա անցնում «Startup Studios»՝ օգտագործելով վերոնշյալ անվճար հնարավորությունները, այնուհետև ուղղվում են դեպի «Angels Network», որտեղ մարդիկ ներդրողների առաջ փորձում են հասանելի դարձնել իրենց գաղափարները և ստանալ ֆինանսավորում: Ծրագրերից որոշները արդեն ստացել են ֆինանսավորում:
Ձեր փորձի և անցած ուղու հիման վրա խնդրում ենք կարիերան նոր սկսող երիտասարդների հետ կիսվել հաջողության գրավականներով։
Ինչպես նշեցի քննարկման սկզբում, երբեք ճանապարհը հարթ չի լինում: Մարդն իր կյանքի ընթացքում, պարբերաբար անցնելով կրկնվող փորձությունների միջով, փորձում է բացահայտել այն նպատակները, որոնց ցանկանում է հասնել: Եվ յուրաքանչյուրի դեպքում դրանք տարբեր են: Շատ կարևոր է, որ ինքդ քեզ համար պարզես, թե ինչ նպաստավոր բենեֆիթների կարիք ունես և բացահայտես դրանց համար պահանջվող արժեքները նախքան այդ ուղին բռնելը: Սա կարևորագույն բաղադրիչ է:
Եվ բացարձակ պարտադիր չէ, որ դա լինի նյութական, դրամական, քանի որ ոչ բոլորն են դրամական նպատակներով պայմանավորված: Հնարավոր է որևէ բան ես ձեռնարկում, քանզի ստացել ես մտավոր պարգևատրում, ոմանք՝ ֆինանսական, մյուսները՝ բիզնես կապեր: Կամ այս ամենը միասին վերցրած: Բայց յուրաքանչյուր մարդ տարբեր կերպ է նայում այս ամենին: Պարգևատրումը ստանալու ուղիները այս պարագայում ևս տարբեր են յուրաքանչյուրի համար՝ կախված ընտանիքից, բնակության վայրից, քաղաքից, երկրից…
Պետք է փորձել հասկանալ, թե որտեղ ես դու իրականում:
Շնորհակալություն ենք հայտնում Ձեր կարիերայի հաջողությունների մասին մեզ հետ կիսվելու համար։ Հավատացած ենք, որ այն օգտակար մոդել կլինի բոլոր նրանց համար, ովքեր իրենց կարիերայի տարբեր փուլերում են և առաջընթաց ունենալու մեծ ջատագով են։
staff.am #CareerStories նախագիծը շարունակական է, որի նպատակն է կիսվել հաջողակ մարդկանց փորձով ու կարիերայի հետաքրքիր պատմություններով staff.am-ի հետևորդների հետ։
