Կանայք շատ հաճախ լսում են, որ կյանքում պետք է ընտրություն կայացնեն ընտանիքի և կարիերայի միջև, քանի որ հատկապես երեխաների ծնվելուց հետո դժվար է բավարար ժամանակ գտնել աշխատանքի համար։ Մյուս կողմից՝ հասարակությունը ևս ճնշում է գործադրում աշխատող մայրերի վրա՝ մեղադրելով նրանց «ժամանակը երեխաներից կտրելու» մեջ։
Մայրացած կնոջ համար հավելյալ սթրես ու խնդիր է նաև աշխատանք գտնելը․ բացի դեկրետից հետո աշխատանքային միջավայր վերադառնալու բարդությունների, ունեցած աշխատանքային փորձի ու հմտությունների արդիականության կորստի, հավելյալ դժվարություն է նաև նոր աշխատանք գտնելը, չէ՞ որ հաճախ գործատուները նախապատվությունը տալիս են ընտանիք չունեցող թեկնածուների՝ համարելով, որ երեխա ունեցող աշխատակիցը չի կարողանա հավելյալ աշխատել ու ավելի երկար մնալ աշխատավայրում, ավելի հաճախ կբացակայի և այլն։
Սակայն տարեցտարի կանայք էլ ավելի հաճախ են որոշում կառուցել կարիերան առանց հրաժարվելու մայրության բերկրանքից և համատեղել 2 այդքան տարբեր աշխարհներ՝ գործնականն ու ընտանեկանը։
staff.am-ի հետ զրույցում 8 հաջողակ աշխատող մայրեր պատմել են՝ ինչպես են հասցնում ժամանակ գտնել թե՛ երջանիկ երեխաներ դաստիարակելու, թե՛ կարիերա կառուցելու, և թե՛ իրենք իրենց համար։
Ինեսսա Մուրադյան, Krisp-ի գիտական բաժնի նախագծերի ավագ ղեկավար
Որպեսզի չտուժեն ոչ երեխաները, ոչ աշխատանքը, պետք է օրը կազմակերպել այնպես, որ երեխաներն էլ ունենան հագեցած, բազմազան, հետաքրքրաշարժ և զարգացնող զբաղվածություն աշխատանքի ժամերին։ Հնարավորության դեպքում հիմնականում կամ որոշ օրերին աշխատել հեռակա, ընդմիջման ժամանակ արագ համբույրը ստեղծում է մայրիկի ներկայության զգացողություն։ Չենք մոռանում օգտագործել Krisp, որը կօգնի երեխաների զվարթ զրույցներն ու ձեր մոտակայքում խաղը թաքցնել գործընկերներից, երբ ունեք դրա կարիքը 🙂
Մայրիկի աշխատանքը շատ կարևոր է թե՛ մայրիկի, թե՛ երեխայի հոգեբանական հավասարակշռության և առողջ փոխհարաբերությունների ձևավորման համար։ Աշխատանքն օգնում է մայրիկին ունենալ թե երեխային, և թե իր սոցիալական կյանքին հատկացվող ժամանակ, այդպես մայրիկը չի գերծանրաբեռնվում միայն երեխայի մասին հոգսերով և կարողանում է ավելի էֆեկտիվ ու էներգիայով լի ժամանակ անցկացնել երեխայի հետ։ Հնարավորինս շուտ, թեկուզ սկզբնական շրջանում մի փոքր ավելի թեթև գրաֆիկով աշխատանքի անցնելը ավելի է հեշտացնում երեխայի համար այդ կյանքի ռիթմին սահուն և բնական կերպով ընտելանալու գործընթացը։
Աննա Կոնջորյան, Synergy ընկերության HR մենեջեր
Ունեմ երեք որդի՝ մեծս և զույգ տղաներս։ Երեխաների հետ պետք է ոչ թե շատ, այլ որակով ժամանակ անցկացնել։ Վերջերս մի հետաքրքիր բան փորձարկեցի երեխաներիս հետ, որն ինձ համար էլ մեծ բացահայտում էր, ու հենց դրա համար կուզեի նաև ձեզ պատմել: Միշտ միասին ենք տարբեր տեղեր այցելում հատկապես զույգերիս հետ: Գարնանային արձակուրդին ինքս էլ որոշեցի արձակուրդ վերցնել, և ամեն մի օրն անցկացնել միայն մեկ երեխայիս հետ։ Սովորաբար դու կարող ես ողջ օրն իրենց կողքին անցկացնել, բայց չլինել նրանց հետ։ Իմ այս մտահղացման շնորհիվ ստացվում էր այնպես, որ երեք տարբեր օրերին նույն թանգարանն ու սրճարանն էի այցելում: Եվ քանի որ միայն մի տղայիս հետ էի, ուստի ողջ ուշադրությունս միայն նրա վրա էր։ Այսպես նորովի բացահայտեցի ամեն մեկին։ Եթե կարողանամ ամեն ամիս մեկական օր նվիրել յուրաքանչյուրին, ապա կհամարեմ, որ ամեն ամիս քիչ, բայց որակով և անհատական ժամանակ եմ հատկացնում տղաներիս։
Սեդա Պապոյան, Girls in Tech Armenia-ի և Relq/Խելք տեխնոլոգիական դպրոցի ղեկավար
Երեխաներ եւ մեծ ընտանիք ունենալը միայն օգնում է ավելի կազմակերպված դառնալ և multitasking-ի skill-ը հասցնել մինչեւ Level GOD 🙂
Դա նաև փոխադարձ գործընթաց է, քանի որ զբաղված ու արդյունավետ մայրիկը միշտ գտնում է ժամանակ երեխաների համար, բայց միաժամանակ՝ ուժեղ կնոջ օրինակ ծառայում հենց երեխաների համար:
Ես երկրորդ երեխայից հետո երրորդի որոշումն իրագործելուց հետո միշտ բոլորին վստահեցնում եմ, որ 2-ից հետո արդեն տարբերություն չկա, թե քանիսն են, ստացվում է 3+, ուրեմն ցանկալի է +: Մեր դեպքում դեռ շունիկն է ավելացել, բայց երբեք չենք ասում երբեք։
Լուիզա Ավետիսյան, staff.am և Hirebee.ai համահիմնադիր
Եթե համեմատենք այսօրվա կնոջ առօրյան, նպատակներն ու մարտահրավերները նախորդ սերնդի հետ, ապա միանշանակ կարող ենք ասել, որ չնայած կենցաղային հարցերն ավելի դյուրին են լուծվում, բայց մնացած բոլոր բնագավառներում կինն այսօր շատ ավելի ծանրաբեռնված է և մարտահրավերներով լի։
Իսկ մարտահրավերներից մեկը հենց կարիերայի և ընտանիքի միջև առողջ բալանսի ստեղծումն ու պահպանումն է՝ կյանքում դրված նպատակներին հասնելով և, միևնույն ժամանակ, երբեք մայր լինելու մասին չմոռանալով։
Ես աշխատել եմ 17 տարեկանից՝ համատեղելով ուսումս՝ աշխատանքի, իսկ ինչ-որ էտապից էլ մայրիկ լինելու պարտականություններիս հետ։ Երբ ավարտեցի ասպիրատուրաս և պաշտպանեցի թեկնածուականս, արդեն երկու բալիկ ունեի, իսկ այժմ արդեն երեքն են և սեփական բիզնեսը, որը նույնպես երեխայի նման է։
Մեկ խորհուրդ կտամ միայն մայրիկներին՝ միշտ գնացեք ձեր երազանքի հետևից, քանի որ ամենալավ մայրիկները երջանիկ մայրիկներն են։ Բայց ԵՐԲԵՔ որևէ որոշում կայացնելիս մի մոռացեք, որ մեր կյանքում առաջին տեղում երեխաներն են։
Էլեն Սահակյան, «ՆարեկաԾին» բրենդի բիզնեսի զարգացման պատասխանատու
Իրականում, համատեղել բառը երևի թե տեղին չէ, ավելի շատ՝ ամեն բան անում եմ զուգահեռ․ մի ժամվա ընթացքում մի աղջկաս պարի եմ տանում, մյուսին՝ պարտեզից վերցնում, տղայիս՝ հասցնում երաժշտական, ու մինչև դուրս կգան պարապմունքներից, մտնում խանութ, զարդերը տանում լուսանկարահանման, ընկերության էջում հրապարակում տեղադրում, խոսում հաճախորդների հետ ու փոքրիս սայլակով ման տալիս։
Արդյունքում՝ երեխաներս մասամբ չեն էլ զգում, որ բացակայում եմ, որովհետեւ սկզբունքորեն կարևորում եմ ծնողի ներկայությունը երեխայի տեսակի ձևավորման մեջ, իհարկե, այնպես, որ երեխան դա չզգա:
Հուզական առումով այրում ինձ մոտ չկա, մայր լինելը, այն էլ՝ բազմազավակ, ինձ համար հստակ ընտրություն է եղել, գիտակցաբար եմ անում ամեն բան ու կարևորը՝ սիրելով, դա կարևորագույն պայմանն է։
Լիանա Մկրտչյան, դասախոս, «ՍՕՍ Մանկական Գյուղեր» ԲՀԿ շահերի պաշտպանության և հաղորդակցության մասնագետ
Կարիերան և մայրությունը համատեղում եմ՝ ճիշտ կազմակերպելով իմ և երեխաների առօրյան։ Որպեսզի երեխաները չտուժեն, պետք է առաջնորդվել մի քանի սկզբունքով․ առաջինը՝ մինչև երեխաների 2 տարեկանը չլինել ամբողջ դրույքով աշխատանքի, որպեսզի ժամանակի հիմնական մասը հատկացվի երեխաներին; երկրորդը՝ կազմակերպել երեխաների առօրյան՝ նվիրելով ժամանակը ընտանեկան ժամանցին և կրթությանը, երրորդ կարևոր սկզբունքը՝ երեխայի ընտանեկան ջերմ մթնոլորտը պահել գլխավոր դիրքում։
Հուզական և մասնագիտական այրումից խուսափելու համար շատ կարևոր է դնել անձնական և մասնագիտական սահմաններ, կատարել ինքնախմանք՝ թե՛ անձնական, թե՛ մասնագիտական, լիցքաթափվել և լիցքավորվել հաճելի զբաղմունքով, տարանջատել ընտանիքը աշխատանքից և ունենալ անձնական ազատ ժամանակ՝ նույնիսկ ծանրաբեռնված լինելու դեպքում փորձելով ժամանակ հատկացնել ինքդ քեզ։
Իրինա Դումանյան, Siemens Industry Software CJSC-ի գլխավոր տնօրեն
Ես հավատացած եմ, որ աշխատասիրության, մոտիվացիայի բարձր մակարդակի և պատասխանատվության խորը զգացում ունենալու դեպքում կարելի է այս կյանքում ամեն ինչի հասնել։ Մենք կարող ենք մեր երեխաների համար օրինակ ծառայել՝ լինելով շատ կազմակերպված ինչպես տանը, այնպես էլ աշխատավայրում։
Որպես ղեկավար պաշտոն զբաղեցնող մարդ՝ շփվելով տարբեր տարիքի և բնավորությունների տեր մարդկանց հետ, տարբեր իրադրություններում ձեռք ես բերում կարևոր հմտություններ, որոնք միանշանակ օգնում են երեխաների դաստիարակության հարցում նույնպես։
Կյանքիս, թերևս, ամենադժվար ձեռքբերումներից է work/life բալանսի պահպանումը։ Ինչքան բարձր և պատասխանատու է պաշտոնը, այնքան ավելի դժվար է պահել այս հավասարակշռությունը։ Իմ ողջ կարիերայի ընթացքում ես ինձ մի փոքր մեղադրել եմ երեխաներիս բավարար ժամանակ տրամադրելու հնարավորությունից զրկված լինելու մեջ, բայց մյուս կողմից՝ սովորել նրանցից և հասկացել, որ նրանք այլ կերպ իրենց մայրիկին չեն էլ պատկերացմում։ Այժմ, երբ երեխաներս մեծացել են, ես անչափ հպարտ եմ նրանցով, և հատկապես որ կարողացել եմ ստեղծել նրանց համար կրթության և կարիերայի ոլորտում նպատակներին հասնելու բոլոր հնարավորությունները։
Նոնա Անդրեասյան, Swaps.app բիզնեսի զարգացման պատասխանտու
Կարիերան և մայրությունը համատեղելը շատ դժվար է, բայց ժպիտով եմ անում, մայրս ինձ շատ է օգնում։ Ղեկավար լինելը ոչ մի կերպ չի առնչվում երեխաների ոչ դաստիարակության, ոչ կազմակերպչական հարցերի հետ, ընդհակառակը՝ մեկ-մեկ խանգարում է, երբ սկսում ես հրահանգել ինչ-որ բան: Նման դեպքերում հայրս միշտ հիշեցնում է, որ ես տանն եմ, ոչ թե աշխատանքի։
Անցած տարվա վերջում ես ունեցել եմ burnout, որն ինձ մոտ տևեց մոտ 4 ամիս՝ մինչև վերականգնվեցի: Իրականում պետք է հասկանալ մի պարզ բան. բացի մայր լինելուց, բացի աշխատանքից, կա նաև մի շատ կարևոր անձ, ում մասին առաջինը պետք է հոգ տանես, դա հենց դու ես: Եթե միայնակ մայր ես, դա գրեթե անհնար է. գնում ես աշխատանքի, հետո գալիս տուն ու սկսում երեխաներով զբաղվել, հանգստյան օրերն էլ երեխաներինն են, իսկ դու առհասարակ չես հասցնում հանգստանալ, ու դա տարիներով շարունակվում է: Ամեն ինչ արեք, որ գոնե մեկ օր ունենաք ձեզ համար, որը փորձեք անցկացնել միայնակ, որ ոչ մեկի հետ ոչ խոսելու կարիք լինի, ոչ լսելու, մնաք միայնակ ինքներդ ձեր մտքերի և ձեզ հետ, զբաղվեք սիրած զբաղմունքով, ինչը ձեր հոգուն երջանկություն է պարգևում:
Հավատացեք, երեխաները երջանիկ են այն ժամանակ, երբ երջանիկ է նրանց մայրը: Հյուծված, տխուր և ներքուստ դժբախտ մորը տեսնելիս նրանք էլ են տխրում: Հոգ տարեք ձեր առողջության, ներքին ներդաշնակության մասին, և ամեն ինչ շատ ավելի հեշտ կտրվի և թեթև: Ու հիշեք, չկա ոչ մի անհնարին բան, իսկ մեր երեխաները ամենաշատը կարիք ունեն մեր ջերմության և սիրո, մնացած ամեն ինչն էլ երկրորդական է:
